Wigilia wolna, ale czy dla wszystkich? Posłanka alarmuje: sklepy omijają nowe przepisy

Zdjęcie: A customer completes a contactless payment at a grocery store checkout, featuring fresh produce in a red basket.

Nowe prawo miało zapewnić pracownikom handlu wolną Wigilię i ograniczyć pracę w niedziele grudnia. Tymczasem do biura poselskiego Pauliny Matysiak trafiają sygnały, iż pracodawcy znaleźli sposób, by obejść te gwarancje. Wystarczy zmienić rodzaj umowy.

Umowa zlecenie zamiast ochrony

Pracownicy sklepów zgłaszają niepokojącą praktykę: choć ustawa wyraźnie zakazuje zmuszania do pracy w więcej niż dwóch niedzielach handlowych w grudniu, oni i tak dostają grafiki na wszystkie trzy. Sekret tkwi w rodzaju zawartej umowy. Pracodawcy tłumaczą, iż skoro zatrudnienie opiera się na umowie zlecenia, a nie o pracę, nowe przepisy ich po prostu nie dotyczą.

To prawna szara strefa, która może dotyczyć tysięcy osób. Zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych w handlu nie jest zjawiskiem marginalnym, a teraz może stać się sposobem na obchodzenie ustawowych gwarancji, które miały poprawić warunki pracy w branży.

Presja ekonomiczna silniejsza niż przepisy

Nawet jeżeli pracownik teoretycznie mógłby odmówić pracy, w praktyce często nie ma takiej możliwości. Osoby kontaktujące się z biurem posłanki wprost mówią o presji ekonomicznej – odmowa oznaczałaby utratę jedynego źródła dochodu. W efekcie nowe prawo, które miało chronić przed nadmiernym obciążeniem w grudniu, dla wielu pozostaje martwą literą.

Posłanka Matysiak zwraca uwagę na fundamentalny problem: jeżeli intencją ustawodawcy było zapewnienie godnych warunków pracy w okresie przedświątecznym, to dlaczego ochrona nie obejmuje wszystkich, którzy faktycznie wykonują tę samą pracę? Różnica w rodzaju podpisanej umowy nie zmienia przecież charakteru wykonywanych obowiązków.

Ministerstwo musi się odnieść

W zapytaniu skierowanym do minister rodziny, pracy i polityki społecznej pada szereg konkretnych pytań. Czy nowe przepisy rzeczywiście dotyczą wyłącznie umów o pracę? Jak duża jest skala stosowania umów zlecenia jako sposobu na omijanie ograniczeń? Co najważniejsze – czy rząd planuje doprecyzować prawo, by chroniło wszystkich pracowników handlu bez względu na formę zatrudnienia?

Posłanka pyta także o mechanizmy nadzoru: w jaki sposób zapobiegać sytuacji, w której wolna Wigilia staje się pretekstem do zwiększenia liczby niedziel pracy w grudniu? Brak jednoznacznych wytycznych prowadzi do chaosu i poczucia niesprawiedliwości wśród osób, które spodziewały się realnej poprawy warunków pracy.

Gdy prawo nie nadąża za rzeczywistością

Historia pokazuje, iż pracodawcy często znajdują sposoby na obejście niewygodnych dla nich przepisów. Przekształcanie etatów w umowy zlecenia, tworzenie fikcyjnych samozatrudnień czy inne formy elastycznego interpretowania prawa to znane mechanizmy. Problem w tym, iż poszkodowanymi przez te działania konkretni ludzie – kasjerki, sprzedawcy, magazynierzy, którzy tracą gwarancje wypracowane przez ustawodawcę.

Zapytanie posłanki Matysiak stawia zasadnicze pytanie: czy nowe prawo ma być realną ochroną dla wszystkich pracujących w handlu, czy tylko zapisem na papierze, który w praktyce można łatwo ominąć?

O odpowiedzi ministerstwa poinformujemy.