5 książek, od których warto rozpocząć przygodę z ekonomią

Na początek ważna uwaga: zaczynać można od dowolnej, ale warto przeczytać wszystkie, ponieważ prezentują one różne tematy i różne perspektywy na ekonomię. Znaleźli się na niej i ekonomiści o bardziej prawicowych inklinacjach (jak Sowell), jak i lewicowych (jak Chang). Jednak nie chodziło o to, żeby w jakiś sposób wyrównać proporcje ideologiczne, ale o to, żeby na tej liście zebrać książki, które mogą zaciekawić ekonomią i które po prostu dobrze się czyta.

1. Dlaczego piloci kamikadze zakładali hełmy? Czyli ekonomia bez tajemnic

Jej autorem jest Robert Frank, profesor ekonomii i jednocześnie felietonista The New York Times, gdzie publikuje popularne felietony popularyzujące wiedzę ekonomiczną. Jako nauczyciel ekonomii stosuje nietypową, choć dość prostą, metodę uczenia. Na zaliczenie przedmiotu daje swoim studentom zadanie, które polega na sformułowaniu interesującego pytania z adekwatnie dowolnego obszaru życia i udzieleniu na nie odpowiedzi przy użyciu wiedzy ekonomicznej. Taką metodę nazywa "ekonomią naturalną". Pytania często próbują zawierają w sobie pozorne paradoksy takie jak:

• Dlaczego nowe samochody warte 8000 funtów wynajmuje się po 25 funtów za dzień, a garnitury warte 250 funtów za 45 funtów za dzień?
• Dlaczego w większości modeli światło zapala się, gdy otwieramy lodówkę, a nie zapala gdy otwieramy zamrażarkę?
• Dlaczego mleko sprzedaje się często w prostopadłościennych pojemnikach, a napoje w cylindrycznych?

Czy rzeczywiście ekonomia udziela odpowiedzi na te pytania – odsyłam do książki Franka. W książce brakuje typowych dla ekonomii równań i wykresów. Mimo tego, a może właśnie dzięki temu, Ekonomia bez tajemnic stanowi on świetne wprowadzenie do ekonomii i pokazuje, iż ekonomia jest nauką żywą i przydatną również w codziennym życiu.

2. Ekonomia w jednej lekcji

Ekonomia w jednej lekcji, której autorem jest Henry Hazzlit, została wydana po raz pierwszy w USA w 1946 roku, a więc jest najstarszą książką w tym zestawieniu. I choć czasami podczas lektury jest to odczuwalne, to wciąż jest to pozycja obowiązkowa. Autor w kolejnych rozdziałach odpowiada na pytania dotyczące wpływu podatków na rozwój gospodarczy, ratowania przemysłów, ingerencji w mechanizm cenowy, roli związków zawodowych i innych kwestii ekonomicznych. Książka jest świetnym wprowadzeniem do ekonomii klasycznej, której przedstawiciele byli zwolennikami wolnego rynku i ograniczania ingerencji państwa w gospodarkę. Tytułową "jedną lekcję" Hazzlit wyraził w następującym zdaniu:

"Sztuka ekonomii polega na tym, by spoglądać nie tylko a bezpośrednie, ale i na odległe skutki danego działania czy programu; by śledzić nie tylko konsekwencje, jakie dany program ma dla jednej grupy, ale jakie przynosi wszystkim."

Chodzi o to, iż pewne rozwiązania, które pozornie wyglądają na korzystne, po dokładnej analizie okazują się być takie tylko dla określonej niewielkiej grupy osób, podczas gdy reszta społeczeństwa na nich traci albo są one niekorzystne dla wszystkich w długim okresie czasu, co Hazzlit świetnie przedstawia na wielu przykładach.

3. Freakonomia

Freakonomia to książka napisana wspólnie przez Stevena D. Levitta, profesora ekonomii oraz Stephena J. Dubnera, pisarza i dziennikarza New York Timesa. Autorzy poszukują odpowiedzi na nietypowe pytania, a odpowiedzi zwykle są jeszcze bardziej zaskakujące. Levitt i Dubner patrzą na świat przez pryzmat bodźców, które skłaniają nas do określonego zachowania i próbują pokazać, jak myśląc w tych kategoriach można wytłumaczyć, dlaczego ludzie zachowują się w określony sposób. Wybrane pytania:

• Co łączy nauczycieli z zapaśnikami sumo?
• Co jest prawdziwą przyczyną spadku przestępczości w ostatnich latach?
• Dlaczego dealerzy narkotyków mieszkają u mamy?

4. 23 rzeczy, których nie mówią ci o kapitalizmie

Autor tej książki – Ha-Joon Chang – przekonuje, iż wiele z powszechnych przekonań na temat kapitalizmu jest nieprawdziwych. W kolejnych rozdziałach udowadnia m.in, że:

• Pralka bardziej zmieniła świat niż Internet.
• Stany Zjednoczone nie są krajem o najwyższym standardzie życia na świecie.
• Afryka nie jest skazana na niski poziom rozwoju.
• Ludzie w biednych krajach są bardziej przedsiębiorczy niż ludzie w krajach bogatych.
• Rynki finansowe powinny być mniej, a nie bardziej efektywne.

Wiele z tych twierdzeń wydaje sprawia wrażenie absurdalnych, jednak po zapoznaniu się z argumentami prof. Changa stają się one o wiele bardziej sensowne i zrozumiałe. Alternatywą jest niedawno wydana po polsku, bardziej kompleksowa Ekonomia. Instrukcja obsługi tego samego autora.

5. Ekonomia dla wszystkich

Mimo, iż może być z powodzeniem stosowana jako podręcznik, to podobnie jak w poprzednich książkach na próżno szukać w niej wzorów czy wykresów. Sowell - amerykański profesor ekonomii - podkreśla, iż ekonomia jest nauką o zachowaniu ludzi i taką, która uczy nas o najlepszych metodach gospodarowania zasobami. A ponieważ ludzie są skomplikowani, to nie da się ich zachowania opisać w kilku prostych wzorach matematycznych. W kolejnych rozdziałach Sowell omawia rolę cen w gospodarce, działanie przedsiębiorstw, rynek pracy, czas i ryzyko, gospodarkę narodową i międzynarodową. Książka kończy się polemika z popularnymi mitami ekonomicznymi. Książka jest napisana bardzo przystępnie i okraszona dużą ilością przykładów.