Radosław Żyłka

Zakończyły się prace nad aktualizacją Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla Energetyki. W chwili opracowywania artykułu realizowane są jeszcze korekty po recenzjach, natomiast eksperci przygotowujący aktualizację czekają na konferencję, podczas której ujrzy ona światło dzienne.

Co zyskała rama dzięki aktualizacji?

Aktualizacja wzbogaciła ramę o wiele aspektów – niezbyt istotnych w trakcie tworzenia pierwotnej ramy, a w tej chwili kluczowych dla sektora. Najważniejsze spośród nich to zaliczenie części kompetencji w ramie do tzw. zielonych umiejętności oraz wprowadzenie zagadnienia efektywności energetycznej. Efektywność energetyczna została zdefiniowana w aktualizacji ramy jako:

Stopień skuteczności wykorzystania energii w odniesieniu do realizacji zamierzonego efektu. Wysoka efektywność energetyczna oznacza osiąganie pożądanych rezultatów (np. ogrzewanie, oświetlenie, procesy przemysłowe) przy minimalnym zużyciu energii. W praktyce polega na optymalizacji wykorzystania zasobów energetycznych w celu maksymalizacji efektów użytkowych przy jednoczesnym ograniczeniu strat i kosztów energetycznych.

Efektywność w kilku miejscach SRK

Pojęcie efektywności energetycznej zostało wprowadzone w wyznaczniku „Zrównoważony rozwój”. W kategorii „Wiedza” wprowadzono wiązkę „Efektywność energetyczna”, która szczegółowo opisuje kompetencje na poziomach zaawansowania 3–8. W kategorii „Umiejętności” dwie wiązki: „Analiza efektywności energetycznej” i „Efektywne wykorzystanie energii, w tym energii z odnawialnych źródeł energii” charakteryzują kompetencje na poziomach odpowiednio 3–7 i 5–8. Efektywność energetyczna pojawia się również w wyznaczniku „Nośniki energii i czynniki robocze”, co świadczy o wielopoziomowym podejściu do tego zagadnienia. Sama efektywność nie została potraktowana jako aspekt jedynie ekologiczny. Uwzględniono cały przebieg procesu wytwarzania, przekształcania, magazynowania i dostarczania energii i w odpowiednich obszarach dodano akcent „efektywnościowy”. Takie podejście gwarantuje odpowiednie zakorzenienie pojęcia, zarówno w świadomości kadry pracowniczej, jak i w programach nauczania.

Wspomniany aspekt ekologiczny nie został jednak potraktowany po macoszemu, ponieważ rozszerzenie SRK o efektywność energetyczną sprzyja również szeroko pojętemu zwiększaniu świadomości ekologicznej.

Dlaczego właśnie efektywność na pierwszym miejscu?

Uwzględnienie w najnowszej SRK dla Energetyki zagadnienia efektywności energetycznej jest motywowane przede wszystkim potrzebą ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Nie bez znaczenia jest również konieczność dostosowania się do wymagań krajowych i unijnych, które – nie ma co ukrywać – stają się coraz bardziej restrykcyjne w tym obszarze. Dodatkowo czynniki takie jak niestabilne i rosnące ceny energii oraz bezpieczeństwo energetyczne od zawsze leżały u podstaw dążenia do jak najefektywniejszego wykorzystania energii. „Last, but not least” swój wpływ wywarły również czynniki czysto ekonomiczne, takie jak zwiększanie konkurencyjności i obniżenie kosztów operacyjnych sektora, do czego efektywność energetyczna przyczynia się bezpośrednio. Wszystkie wymienione czynniki stały się w ostatnich latach codziennością sektora energetycznego, w związku z czym konieczne było dostosowanie do nich SRK.

Dobra wróżba dla gospodarki

Spośród wielu celów i funkcji SRK wyszczególnić można wykorzystywanie jej do tworzenia ogłoszeń rekrutacyjnych i opisów stanowisk dostosowanych do potrzeb konkretnego sektora oraz jako narzędzia dla instytucji szkoleniowych, które mogą dostosować swoje programy do wymagań sektora. Pozyskanie pracownika, który już na etapie studiów czy też szkoleń zdobył wiedzę o zwiększaniu efektywności energetycznej procesów przemysłowych, dobrze wróży zarówno przyszłości naszej gospodarki, jak i konkretnego zakładu.

SRK dla Energetyki to przede wszystkim narzędzie pozwalające na uporządkowanie kwalifikacji zawodowych w sektorze. Uwzględnienie efektywności energetycznej przyczyni się do tego, iż osoby pracujące w energetyce będą:

• posiadały wiedzę o metodach poprawy efektywności,
• potrafiły wdrażać, oceniać i analizować efektywność energetyczną procesów,
• rozumiały następstwa środowiskowe i ekonomiczne wykorzystania energii w sposób nieefektywny.

Większa efektywność to więcej korzyści

W obliczu transformacji energetycznej oraz ciągłego dążenia do obniżenia emisyjności, zarówno przemysłu, jak i całego kraju, kadra posiadająca wiedzę o zwiększaniu efektywności energetycznej może okazać się nieoceniona. Wszak poprawa efektywności energetycznej jest obok zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym jednym z filarów transformacji energetycznej. Każda kilowatogodzina zaoszczędzona przy zachowaniu bazowej wydajności procesu będzie się w przyszłości przyczyniać do obniżenia emisji określonego ekwiwalentu dwutlenku węgla do atmosfery.

Dzięki efektywnemu wykorzystaniu energii pierwotnej i finalnej można liczyć na znaczną poprawę jakości usług energetycznych. Dodatkowo, odpowiadając na nowe potrzeby rynku pracy, poprawie ulegnie również dopasowanie kwalifikacji do nowych realiów.

Efektywność energetyczna w ramach SRK dla Energetyki nie jest jedynie aktualnym trendem, ale stanowi rzeczywistą konieczność wynikającą z uwarunkowań społecznych, środowiskowych i ekonomicznych. Umiejętne włączenie jej do systemu kwalifikacji umożliwia lepsze przygotowanie sektora do wyzwań związanych z transformacją energetyczną. najważniejsze jest jednak wdrożenie tego procesu w sposób przemyślany, aby uniknąć przeszkód natury organizacyjnej i strukturalnej.

Radosław Żyłka – o pracach nad SRK dla Energetyki

Rozmowa zarejestrowana podczas konferencji podsumowującej prace nad aktualizacją Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla Energetyki (12 czerwca 2025 r., Kraków)