3 miesięcy temu
Trybunał Konstytucyjny Serbii otworzył drogę do kontynuacji spornego projektu wydobycia litu przez Rio Tinto, w dolinie Jadar. Sąd stwierdził, iż decyzja rządu z 2022 r. o cofnięciu zezwoleń wydanych australijskiemu gigantowi górniczemu "była niezgodna z konstytucją i prawem" - informuje AFP.
Decyzja z 2022 roku o wstrzymaniu projektu została podjęta po masowych demonstracjach w Belgradzie przeciwko kopalni litu, którą aktywiści określają jako "trwałe zagrożenie dla środowiska".
W Rio Tinto otwierają szampana. Wielka inwestycja w Serbii będzie realizowana?
Na reakcję Rio Tinto nie trzeba było długo czekać.
"Rio Tinto z euforią przyjęło decyzję sądu, a dyrektor projektu Chad Blewitt stwierdził, iż może on stać się aktywem światowej klasy, który będzie można bezpiecznie rozwijać zgodnie ze standardami serbskimi i unijnymi" - podaje AFP.
Blewitt dodał, iż projekt może działać jako "katalizator rozwoju innych gałęzi przemysłu" i spowodować powstanie tysięcy nowych miejsc pracy w Serbii teraz i w przyszłości.Reklama
Wielkie złoża "białego złota" w dolinie Jadar
Druga co do wielkości korporacja metalowo-wydobywcza na świecie liczyła na realizację wielomiliardowego projektu w zachodniej serbskiej dolinie Jadar, znanej z jednych z największych złóż litu w Europie. W 2022 r. serbski rząd oświadczył, iż unieważnił wszystkie pozwolenia związane z projektem Rio Tinto. Australijską firmę zmuszono do wstrzymania prac.Projekt rozwoju wydobycie litu w dolinie Jadar obejmuje ponad 2 tys. hektarów (na tym obszarze znajduje się kilkadziesiąt serbskich wsi). Serbskie władze w 2022 roku deklarowały "zamknięcie tematu Rio Tinto", jednak teraz decyzja Trybunału Konstytucyjnego otwiera drogę do realizacji planów wydobycia litu.
Kopalnie mogłyby być otwarte już w 2028 roku, a wydobycie w dolinie Jadar mogłoby zaspokoić 90 proc. obecnego zapotrzebowania UE na lit (zapotrzebowanie najpewniej będzie rosnąć ze względu na transformację energetyczną).
Protesty w Serbii. Przeciwnicy kopalni lity mówią o "braku przejrzystości procesu"
Gdy w czwartek 11 lipca zapadała w Serbii decyzja w sprawie Rio Tinto, przed siedzibą Trybunału Konstytucyjnego zebrali się przeciwnicy wydobycia litu w dolinie Jadar.
Przeciwnicy zarzucają prezydentowi Serbii Aleksandarowi Vucicowi i koncernowi Rio Tinto "brak przejrzystości procesu wydawania zezwoleń" i podpisywania umów dotyczących uruchomienia wydobycia litu i budowy zakładów wydobywczych.
Dodajmy, iż UE jest oczywiście zainteresowana serbskim litem. W 2023 roku wiceprzewodniczący KE Marosz Szefczovicz spotkał się z prezydentem Serbii Aleksandarem Vuciciem. "Negocjacje pomiędzy Serbią i Unią Europejską w sprawie wydobycia litu z Doliny Jadar na zachodzie kraju dobiegają końca" - donosił wtedy serbski dziennik "Danas".
"Białe złoto" potrzebne nowoczesnym gospodarkom
Lit i jego związki są m.in. wykorzystywane do produkcji szkła i ceramiki żaroodpornej, wytrzymałych stopów używanych w lotnictwie, ogniw litowych i akumulatorów litowo-jonowych.
Szacunkowa wartość serbskiego litu to 4 mld euro, a jego wydobycie mogłoby zapewnić setki miejsc pracy i stały strumień dochodów dla serbskiego rządu.
Zasoby litu, który nie występuje w przyrodzie w czystej postaci (często można go znaleźć w wysychających solankach), obliczane są na 14 mln ton. Największą ich część (aż 58 proc.) posiada Chile. Wśród potencjalnych dostawców litu liczą się także Australia i Argentyna, które dysponują - odpowiednio - 19 i 14 proc. jego globalnych rezerw.
***
