1 tydzień temu
– Polski sektor górnictwa węgla kamiennego przechodzi bezprecedensowy kryzys finansowy – piszą autorzy raportu „Kryzys polskiego górnictwa węgla kamiennego”. W opracowaniu przedstawiają przyczyny takiego stanu rzeczy i rekomendują działania naprawcze.
Redakcja portalu Dobitnie opracowała raport: „Kryzys polskiego górnictwa węgla kamiennego” w którym analizuje przyczyny oraz skutki kryzysu i przedstawia rekomendacje naprawcze. Autorzy zauważają, iż branża w przeciągu dwóch lat z zysku w wysokości 4,8 miliarda złotych (2023 roku) osiągnęła straty na poziomie 13,4 miliardów złotych (2024 rok). Prognozy na 2025 rok wskazują na pogłębienie się kryzysu, a szacowana strata to 9 miliardów złotych.
Przyczyny kryzysu
Jako przyczynę trudnej sytuacji górnictwa węglowego wskazuje przyśpieszoną dekarbonizację energetyki i gospodarki, która jest realizowana „w sposób nieprzemyślany i pośpieszny”.
– Drastyczne kurczenie się rynku krajowego powoduje wzrost kosztów wydobycia, spadek wydajności i przerost zatrudnienia, zaś właściciel spółek wydobywczych – Skarb Państwa – nie przygotował ani nie podjął żadnych działań naprawczych czy osłonowych – czytamy w raporcie.
Wśród kolejnych przyczyn autorzy podają, iż Ministerstwo Przemysłu (a w tej chwili resort energii), „nie mają kompetencji w kształtowaniu polityki energetycznej i zapewnieniu bezpieczeństwa w tym zakresie obywatelom”.
W raporcie zwrócono uwagę, iż spółki sprzedają węgiel poniżej cen surowca z importu, czego skutkiem może być podważenie wsparcia finansowego przez Komisję Europejską. Dodatkowo pomoc publiczna nie została notyfikowana, co może prowadzić do jej zakwestionowania przez Komisję Europejską.
– Aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne Polski, konieczna jest natychmiastowa rewizja obecnej strategii energetycznej w kierunku zrównoważonego systemu gwarantującego stabilność i najniższe ceny energii. Pilna reorganizacja modelu produkcji poprzez powołanie Polskiego Zasobu Węglowego korzystającego z systemu wsparcia pozwoli na zaspokajanie podstawowych potrzeb energetycznych Polski z rodzimego surowca – radzą autorzy.
Jak podkreślają niezbędna jest również nowelizacja ustawy o funkcjonowaniu górnictwa, która w większym zakresie uwolni nadwyżki pracownicze z kopalń, pozwoli skoncentrować produkcję i uwolnić potencjał inwestycyjny zakładów górniczych o najlepszych warunkach produkcji.
7 filarów naprawczych
W raporcie przedstawiono siedem działań, które mogą wyciągnąć sektor z kryzysu. Na pierwszym miejscu wskazano rewizję polityki energetycznej Polski. Kolejnym krokiem jest reforma systemu regulacji klimatycznej, włącznie z odejściem od dyrektywy RED III zakładającej współspalanie węgla i biomasy. Zdaniem autorów Polska nie posiada wystarczających zasobów, a import może doprowadzić do uzależnienia surowcowego oraz skutkować szkodami dla środowiska. Dobitnie odradza również wprowadzanie systemu ETS2 i rekomenduje ograniczenie systemu ETS.
– Wzorem Niemiec cena uprawnień ETS mogłaby być z góry określana na rok, eliminując spekulację. Wybrane branże powinny być okresowo lub całkowicie wyłączone ze stosowania ETS, w tym przemysł zbrojeniowy ze względu na bezpieczeństwo narodowe oraz hutnictwo ze względu na konkurencyjność międzynarodową – rekomendują autorzy.
Trzecim krokiem naprawczym jest reorganizacja struktury polskiego górnictwa poprzez powołanie Polskiego Zasobu Węglowego. Nowy twór miałby konsolidować najefektywniejsze zakłady górnicze z różnych spółek i posiadać system wsparcia zgodny z unijnym prawem.
Autorzy apelują również o nowelizację ustawy o funkcjonowaniu górnictwa (m.in. z atrakcyjnymi pakietami odejść dla pracowników, programem przekwalifikowania), reformę systemu nadzoru nad górnictwem (poprzez konsolidacje kompetencji w jednym resorcie), notyfikację pomocy publicznej w KE i reformę modelu likwidacji kopalni (poprzez zlecenie jej dla samorządu terytorialnego).
Pełny raport z uzasadnieniem poszczególnych wniosków dostępny jest na portalu Dobitnie.
Biznes Alert / Dobitnie
