Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej szykuje spore zmiany w kwestii regulacji prawnej zatrudniania cudzoziemców na polskim rynku pracy. Chodzi o projekt ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (projekt z dnia 23 maja 2024 r. nr UC 46), nad którym prace ciągle trwają. Opublikowana została właśnie najnowsza jego wersja, datowana na 20 września 2024 roku. Zmiany miałyby wejść w życie 1 stycznia 2025 roku, przy czym nie wiadomo czy w tak krótkim czasie uda się przeprowadzić całą procedurę legislacyjną.
Założenia projektu są takie, ażeby poza pracą sezonową, praca w Polsce świadczona przez obcokrajowca była zawierana jedynie za pośrednictwem umowy o pracę, a nie jak dotąd dowolności stosowania umów o pracę i umów cywilnoprawnych. (obecnie pracodawcy działają na podstawie Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy we wszystkich przewidzianych przepisami procedurach legalizujących pracę obcokrajowców)
Zgodnie z planowanymi przepisami, zatrudnienie cudzoziemca na podstawie umowy o pracę stanie się podstawowym warunkiem uzyskania zezwoleń na pracę. Chodzi głównie o obywateli: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy, czyli państw, których obywatele najczęściej zabiegają o pracę w Polsce.
W teorii założeniem tego projektu jest uproszczenie procesów legalizacyjnych pracy podejmowanej przez cudzoziemców na terenie Rzeczypospolitej, oraz zwiększenie ich bezpieczeństwa socjalnego, oraz zwiększenie ochrony cudzoziemców jako pracowników. Po drugie celem projektu jest ograniczenie rozwoju szarej strefy, a także przeciwdziałanie zjawisku outsourcingu pracowniczego, które często prowadzi do naruszania praw pracowniczych.
Nowe regulacje będą wymagały szczególnej uwagi w zakresie weryfikacji procesów rekrutacyjnych, współpracy z urzędami pracy oraz dostosowania polityki płacowej do nowych wytycznych. Zgodnie z nowymi przepisami, powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy przejmują część zadań dotychczas wykonywanych przez wojewodów. Ma to usprawnić i przyspieszyć procedury związane z uzyskiwaniem zezwoleń na pracę. Powiatowe urzędy pracy zyskają prawo do tworzenia list zawodów, w których nie będą wydawane zezwolenia na pracę w przypadku nadmiaru dostępnych na rynku pracy kandydatów z Polski.
W praktyce jednak pojawią się kolejne narzędzia represji skierowane w stronę polskich przedsiębiorców. Publiczne Służby Zatrudnienia (PSZ) i urzędy będą odpowiedzialne za monitorowanie wynagrodzeń cudzoziemców, aby były one zgodne z rynkowymi standardami, a także będą mogły decydować o zawodach, w których zatrudnianie obcokrajowców może być ograniczone. Mają to być narzędzia tzw. szybszej kontroli, w które zostaną wyposażone urzędy. Dla polskich przedsiębiorców oznacza to kolejną sprawozdawczość, zarówno w kwestiach kadrowych jak i finansowych. Nowe przepisy wymagają również od personelu odpowiedzialnego za rekrutację i obsługę kadrową wiedzy na temat przepisów oraz wymogów, jakie dotyczą zatrudniania cudzoziemców. Tych pracowników trzeba będzie w tym zakresie przeszkolić, co poniesie za sobą dodatkowe obciążenia.
Co więcej, projekt ustawy przewiduje nakładanie sankcji, surowych kar na pracodawców i osoby niestosujące się do procedur, osób zatrudniających nielegalnie etc.
Ruch społeczny Przedsiębiorcza Polska DAO nagłaśniające postulaty polskiego biznesu wyraża zaniepokojenie propozycją nowych przepisów. Konieczność zapewnienia zatrudnienia na podstawie umowy o pracę wydaje się w praktyce nierealne z perspektywy finansowej, organizacyjnej i prawnej. Wyłączenie możliwości zatrudnienia cudzoziemców na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowi istotną, wręcz diametralną, zmianę dotychczasowych zasad. Mało tego może to stanowić naruszenie jednej z podstawowych swobód obowiązujących w Unii Europejskiej – swobody świadczenia usług.
DAO stawia więc rządzącym kilka pytań. 1. Czy skutkiem wprowadzenia powyższych regulacji nie będzie efekt odwrotny od zamierzonego? 2. Czy nie pojawi się w ten sposób więcej negatywnych niż pozytywnych konsekwencji dla polskiego rynku pracy? 3. Czy teoretyczne uszczelnienie systemu zatrudnienia cudzoziemców, nie spowoduje w praktyce rozrostu szarej strefy? 4. I najważniejsze pytanie. Gdzie w tym wszystkim są polscy obywatele, traktowani jako obywatele niższej kategorii niż cudzoziemcy? Dlaczego polski obywatel może pracować na umowie cywilnoprawnej a obywatel innego państwa nie ? Czy te priorytety są zasadne w stosunku do suwerena, jakim jest polskie społeczeństwo ?
Będziemy wdzięczni za opinie w sprawie propozycji dotyczących zatrudniania cudzoziemców w Polsce. Państwa komentarze będą dla nas bardzo ważne!
Piotr Dowgalski, inicjator regionalny DAO
