NEET w Polsce. Ile młodych osób nie uczy się i nie pracuje?

ciekawestatystyki.pl 2 tygodni temu

Zdjęcie: Wskaźnik NEET w Europie; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych Eurostat

NEET (Not in Education, Employment or Training) odnosi się do młodej osoby, która jest bezrobotna, nie uczy się, ani nie szkoli zawodowo. Określenie młodzież NEET powstało w Wielkiej Brytanii pod koniec lat 90. i rozpowszechniło się w innych krajach. Wskaźnik NEET jest jednym z kluczowych wskaźników używanych do oceny sytuacji młodych ludzi na rynku pracy. Ile młodych osób w Polsce należy do NEET, czyli nie uczy się, ani nie pracuje?

Warto wiedzieć:

Wskaźnik NEET w Polsce w grupie 20–34 lat wynosi 12,6%.
Oznacza to, iż ok. 787 tysięcy młodych osób znajduje się poza systemem edukacji i rynkiem pracy.
Jest to wynik niższy niż średnia unijna, która wynosi 14,3%, jednak wciąż budzi niepokój.
Na szczęście w porównaniu do 2002 roku, kiedy to odsetek ten wynosił 28,6%, obserwujemy spadek wskaźnika NEET w Polsce.
Młode kobiety są częściej NEET niż młodzi mężczyźni — w 2024 roku w Polsce odsetek NEET-ów wyniósł 17,1% dla kobiet i 8,2% dla mężczyzn.

Co znaczy NEET?

NEET to akronim wywodzący się z języka angielskiego i oznacza osoby „Not in Employment, Education or Training„, czyli osoby nieuczące się i niepracujące. W Polsce pojęcie to odnosi się głównie do młodzieży w wieku do 34 lat, która nie kontynuuje nauki, nie posiada zatrudnienia i nie uczestniczy w żadnych formach szkoleń czy kursów.

W dzisiejszym dynamicznie zmieniającym się świecie, młodzi ludzie spotykają się z różnorodnymi wyzwaniami, które wpływają na ich edukację, karierę i ogólny rozwój. Jednym z istotnych zagadnień, które zdobywa coraz większą uwagę, jest właśnie zjawisko NEET, odnoszące się do grupy młodych ludzi, którzy są „bezrobotni, nie uczą się, ani nie szkolą”. najważniejsze jest to, iż osoba zaliczona do grupy NEET musi spełniać dwa warunki jednocześnie: po pierwsze, nie być zatrudniona (czyli być bezrobotną lub bierną zawodowo) oraz po drugie, nie otrzymać żadnego kształcenia formalnego ani nieformalnego szkolenia w ciągu czterech tygodni poprzedzających badanie siły roboczej.

Wskaźnik NEET w Polsce

Współczesne społeczeństwa stoją w obliczu różnorodnych wyzwań, a jednym z nich jest zjawisko NEET, które ma istotny wpływ na młode pokolenia w Polsce i Europie. Ile jest młodych ludzi, którzy nie pracują, nie studiują i choćby nie szukają stażu? Statystyki dotyczące bezrobocia są nam znane, ale zjawisko NEET bywa bardziej podstępne, ponieważ dotyka tych, którzy w ogóle wypadli z radarów statystyki aktywności zawodowej. Nie są to więc tylko osoby bezrobotne, które aktywnie szukają zajęcia. Mówimy o pokoleniu, które – z różnych przyczyn – znajduje się poza rynkiem pracy i systemem edukacji.

Na tle Unii Europejskiej, Polska wypada statystycznie korzystnie. W 2024 roku w Polsce wskaźnik NEET, czyli odsetek osób bezrobotnych i nie kształcących się wśród młodych osób w wieku od 20 do 34 lat wyniósł 12,6% i był niższy o 1,7 punktu procentowego od średniego poziomu wskaźnika NEET w Unii Europejskiej. Oznacza to, iż ok. 787 tysięcy młodych osób w Polsce znajduje się poza systemem edukacji i rynkiem pracy. Brzmi jak wymarzona przerwa od obowiązków? Nic bardziej mylnego! Bycie w grupie NEET często oznacza trudności w odnalezieniu się na rynku pracy i ryzyko długotrwałego wykluczenia społecznego.

Należy zauważyć, iż w 2013 roku co piąty młody Polak nie pracował i nie kontynuował nauki, a od 2014 roku odsetek NEET w Polsce systematycznie spadał (poza 2020 i 2024 rokiem) i w każdym roku był niższy niż wskaźnik dla Unii Europejskiej. W 2024 roku około co ósmy młody Polak nie uczestniczył w żadnej formie edukacji ani pracy.

Wynik ten można interpretować dwojako – z jednej strony, nie jest najgorszy w porównaniu z krajami Europy Południowej i Wschodniej, ale z drugiej strony, daleko nam do liderów takich jak Islandia czy Holandia.

Warto również zaznaczyć, iż Polska jest dość zróżnicowana pod względem regionalnym. Najwyższe wskaźniki NEET odnotowano w województwach warmińsko-mazurskim, podlaskim i lubelskim, a najniższe na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce.

W Polsce w 2024 roku odsetek młodych mężczyzn, którzy zakończyli naukę i nie podjęli zatrudnienia był ponad dwukrotnie niższy niż kobiet. Nie kształciła się i nie pracowała prawie co szósta młoda kobieta w wieku od 20 do 34 lat.

Dla młodych kobiet (20–34 lata) prawdopodobnie główną przyczyną bierności zawodowej jest wypełnianie obowiązków rodzinnych i prowadzenie domu. Aktywizacja tej grupy wymaga zatem przede wszystkim spójnej polityki rodzinnej i infrastrukturalnej, a nie tylko programów szkoleniowych. Usunięcie tej bariery miałoby natychmiastowy i masowy wpływ na obniżenie wskaźnika NEET w Polsce.

Z kolei dla młodych mężczyzn główną przyczyną bierności jest choroba lub niepełnosprawność. W tym przypadku problemem nie jest brak pracy, ale bariera zdrowotna.

Wskaźnik NEET w Europie

Jak kształtuje się wskaźnik NEET w Europie? W 2024 roku najwyższy odsetek młodych osób, którzy nie kształcili się, ani nie pracowali odnotowano na południu Europy: w Turcji (30,6%), Bośni i Hercegowinie (26,9%) i Rumunii (23,3%).

Wskaźnik NEET był wysoki również w pozostałych południowoeuropejskich krajach, jak Włochy (20,9%) i Grecja (20,9%).

Najlepiej radzą sobie kraje nordyckie i zachodnioeuropejskie. W Islandii wskaźnik NEET wynosił zaledwie 5,5%, co oznacza, iż młodzi ludzie w tym kraju mają dobre perspektywy na rynku pracy i dostęp do edukacji. Niskie wskaźniki NEET zanotowano również w Holandii (7,1%), na Malcie (7,4%) oraz w Szwecji (7,8%).

Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia NEET

Istnieje ogólna zgoda odnośnie zakresu czynników społecznych, ekonomicznych i osobistych, które zwiększają szanse na to, iż dana osoba stanie się NEET. Wyniki badań ankietowych pokazują, iż następujące czynniki mają wpływ na prawdopodobieństwo zostania NEET:

stopień niepełnosprawności zwiększa o 40% prawdopodobieństwo zostania NEET;
młodzi ludzie ze środowisk imigracyjnych są o 70% bardziej podatni na bycie NEET;
prawdopodobieństwo zostania NEET jest trzykrotnie wyższe dla osób z niskim poziomem wykształcenia w porównaniu do osób z wykształceniem wyższym;
miejsce zamieszkania z dala od większych miast zwiększa prawdopodobieństwo stania się NEET o 50%;
młodzi ludzie z gospodarstw domowych o niskich dochodach częściej stają się NEET niż osoby z gospodarstw domowych o średnich dochodach;
w przypadku osób, których rodzice doświadczyli bezrobocia, prawdopodobieństwo zostania NEET zwiększa się o 17%;
dla osób, których rodzice mają niski poziom wykształcenia prawdopodobieństwo zostania NEET podwaja się;
młodzi ludzie, których rodzice rozwiedli się, są w 30% bardziej narażeni, iż zostaną NEET.

Brak uczestnictwa młodych ludzi w edukacji i rynku pracy może prowadzić do licznych negatywnych skutków. Nie tylko zwiększa to ryzyko ubóstwa i wykluczenia społecznego, ale także wpływa na rozwój gospodarczy i społeczny. Społeczeństwa, w których istnieje duży odsetek grupy NEET, mogą zmierzać w kierunku mniejszej konkurencyjności na arenie międzynarodowej.

Podsumowanie – co wynika z tych liczb?

Coraz mniej młodych Polaków wypada z systemu edukacji i rynku pracy, ale wciąż setki tysięcy pozostają „poza obiegiem”. Zjawisko NEET – osób, które nie uczą się, nie pracują i nie szkolą – pokazuje, iż sukces gospodarczy kraju nie zawsze idzie w parze z równymi szansami dla młodych. Kobiety częściej niż mężczyźni rezygnują z aktywności zawodowej, często z powodów rodzinnych, a różnice regionalne wciąż są ogromne. Choć Polska wypada lepiej niż średnia unijna, to każda statystyka NEET to historia niewykorzystanego potencjału – i sygnał, iż młodym wciąż nie jest łatwo odnaleźć się w dorosłym świecie.

FAQ — najczęściej zadawane pytania o NEET

Czym dokładnie jest NEET?
NEET to skrót od Not in Education, Employment or Training, czyli młode osoby, które nie uczą się, nie pracują i nie uczestniczą w żadnym szkoleniu. Termin ten dotyczy głównie ludzi w wieku 15–34 lata.

Ile młodych osób w Polsce należy do NEET?
W 2024 roku wskaźnik NEET w Polsce wyniósł 12,6%, co oznacza, iż ok. 787 tysięcy młodych Polaków nie uczyło się i nie pracowało. To wynik lepszy niż średnia unijna (14,3%), ale przez cały czas niepokojąco wysoki.

Kto częściej trafia do grupy NEET — kobiety czy mężczyźni?
Zdecydowanie kobiety. W 2024 roku 17,1% młodych kobiet w Polsce było NEET, w porównaniu z 8,2% mężczyzn. Często wynika to z obowiązków rodzinnych i braku dostępu do opieki nad dziećmi.

Dlaczego młodzi ludzie stają się NEET?
Najczęstsze powody to: trudności ze znalezieniem pracy, brak odpowiednich kwalifikacji, choroby, obowiązki domowe lub brak motywacji. Czasem to również efekt braku wsparcia edukacyjnego lub finansowego.

Jakie są skutki zjawiska NEET dla społeczeństwa?
Wysoki odsetek NEET-ów to nie tylko problem jednostek — to również strata dla gospodarki. Oznacza mniejsze wpływy z podatków, większe ryzyko wykluczenia społecznego oraz utratę potencjału młodego pokolenia.

Czy sytuacja w Polsce się poprawia?
Tak. W 2002 roku aż 28,6% młodych Polaków należało do grupy NEET. Od tego czasu wskaźnik spadł ponad dwukrotnie. Mimo to wciąż potrzebne są działania wspierające aktywizację młodych – zwłaszcza kobiet i osób z mniejszych miejscowości.

Jakie kraje najlepiej radzą sobie z ograniczeniem NEET?
Liderami są kraje nordyckie, zwłaszcza Islandia (5,5%), Holandia (7,1%) i Szwecja (7,8%), gdzie edukacja i rynek pracy są bardziej elastyczne i przyjazne dla młodych.

Zobacz również ilu młodych Polaków ma wykształcenie wyższe.

Co o tym myślisz?

Zostaw reakcję i komentarz.