Od kilku lat obserwuję system emerytalny i statystyki dotyczące emerytur w Polsce. Poprzedni wpis z tego cyklu znajdziecie TUTAJ.
W marcu 2023 r. emerytury i renty w ZUS pobierało 7 890,4 tys. świadczeniobiorców, z czego emerytury to 6 136,6 tys. osób, wzrost o ponad 100 tys. względem roku 2022. Średnia emerytura wyniosła 3 311,61 zł, a liczona oddzielnie dla płci: dla populacji mężczyzn – 4 103,07 zł, dla populacji kobiet - 2 792,86 zł. Dominanta dla ogółu emerytów to 2 378,72 zł, a wg płci: dla populacji mężczyzn 3 129,54 zł, dla populacji kobiet 2 246,00 zł. Mediana w populacji mężczyzn wynosiła 3 729,46 zł, w populacji kobiet 2 476,81 zł.
Z roku na rok rosną kwotowo różnice między emeryturami kobiet i mężczyzn, przyczyną jest nierówny wiek emerytalny. Dwa lata temu różnice wynosiły około 1000 zł, w tej chwili około 1300 zł.
Nowi emeryci i statystyki. Wg danych na 2021 r. nowo przyznana emerytura wynosiła 2 813,40 zł i była wyższa od średniej ogółu emerytur tego roku (2 644,84 zł). Nowe emerytury były więc wyższe od poprzednich, ale pewne znaczenie mogło mieć tu trwanie życia, które spadło, podnosząc wskaźniki użyte w wyliczeniu emerytur. Spodziewam się, iż tak samo będzie po 2022 roku (dane o nowo przyznanych emeryturach prawdopodobnie poznamy przed końcem wakacji).
Przyrosty osób bez prawa do najniższej emerytury ustabilizowały się. Pewne znaczenie ma tutaj śmiertelność w tej licznej grupie, nowych niskich emerytur było 44,1 tys., a przyrost grupy tych osób wyniósł 27,7 tys. do 365,3 tys, osób. ZUS podkreśla, iż 41,2% z nich nie pracowała od reformy systemu. W grupie nowych emerytur niższych niż najniższa z 2022 roku przeważają kobiety - 68,2% ogółu.
Średnia wysokość emerytury pobieranej w grudniu 2022 r. w wysokości niższej niż najniższa wynosiła 882,19 zł (w przypadku mężczyzn było to 816,78 zł, w przypadku kobiet – 898,84 zł). Najniższa wypłata na koniec 2022 wynosiła jeden grosz i dotyczy osoby, która wykazała pracę przez jeden dzień. Z powodu patologii polskiego systemu emerytalnego taka osoba będzie uprawniona do trzynastek i czternastek.
Kontynuuję publikowanie wykresu pokazującego relację średniej płacy do emerytury-renty:
Stosunek kwot brutto przez cały czas nurkował, natomiast trudniej wypowiadać się o kwotach netto po wprowadzeniu zmian w systemie podatkowym. Na trend mają wpływ głównie dwa czynniki: zasobność kont nowych emerytur względem starych i waloryzacje emerytur względem płac.
A jak wyglądała relacja między wzrostem płac i wzrostem emerytur? Na koniec 2022 r. przeciętny wzrost płac to 12,3%. Ostatnia waloryzacja emerytur w marcu'23 to 14,4%, jednak ta umyka jeszcze wykresowi, a poprzednia wynosiła 7%. Emeryckie podwyżki realizowane są dopiero po fali inflacji, dlatego w ciągu roku widoczny jest spadek, tym razem szczególnie wyraźny.
W 2022 roku ponownie spadł czas trwania życia z powodu pandemii. A to oznacza, iż emerytury wypłacane nowym emerytom były wyższe. ZUS wylicza wartość emerytury, dzieląc stan konta na czas trwania życia w miesiącach, a skoro miesięcy trwania jest mniej, wynik rośnie. Prawdopodobnie jednak trend ten ulegnie przerwaniu w 2023 roku, gdyż pandemia wygasa. Może być to zachętą do przejścia na emeryturę osób, które nabyły prawa emerytalne wcześniej, ale dotąd tego nie zrobiły. Z kolei dla osób nabywających prawa teraz będzie to gwarancja zastosowania bardzo korzystnego przeliczenia bez względu na to, kiedy na emeryturę przejdą. Zachęcanie do opóźnienia przejścia na emeryturę idzie władzom bardzo słabo, więc nie sądzę, by była to liczna grupa. System psuty jest już nie tylko przez trzynastki i czternastki, ale kolejne dodatki rozdawane kompulsywnie przez polityków.
Od tego roku chcę poświęcić nieco miejsca cudzoziemcom w systemie emerytalnym. Pomiędzy pierwszym kwartałem 2022 r. a pierwszym 2023 roku liczba cudzoziemców objętych ubezpieczeniem ZUS wzrosła o 141 tys., z czego 75 tys. to byli Ukraińcy. Ich udział w nowych rejestracjach spada. Emerytury wypłacane cudzoziemcom są generalnie bardzo niskie i na razie nieliczne. W grudniu 2021 roku wypłacono 10,4 tys.świadczeń, w tym: 8,5 tys. emerytur. Ogólna liczba aktualnie objętych ubezpieczeniem cudzoziemców to około 1,073 mln, ale liczba zarejestrowanych kont jest znacznie wyższa, około 3 mln.
Emerytura wyjątkowa, dla osób, które dożyły 100 lat, od 1 marca 2023 roku wynosi 5 540,25 zł brutto. Świadczenie nie zależy od opłacania składek i raz przyznane nie jest waloryzowane (czyli osoby, którym poprzednio je przyznano, mają je ciągle w starej wysokości). Emeryturę wyjątkową pobiera 2,85 tys. osób, w tym 2,42 tys. kobiet. Ta grupa rośnie i wszystko wskazuje na to, iż będzie rosnąć nadal. Zaskakujące jest jednak to, iż zgodnie z danymi GUS stulatków jest znacznie więcej, ok. 5,8 tys. Czy nie zgłaszają się po pieniądze, czy też GUS źle ich liczy?
