Plan pokojowy dla Ukrainy. „Zakłada kapitulację Kijowa, nie zatrzyma agresora”

„Ujawniony amerykański plan pokojowy nie rozwiązuje żadnego z fundamentalnych problemów konfliktu na Ukrainie” – ocenia w rozmowie z Biznes Alert Adam Eberhardt, ekspert ds. Rosji i byłego ZSRS ze Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.

Portal Axios opublikował w czwartek 28-punktowy amerykański plan pokojowy dla Ukrainy. Zgodnie z nim Kijów ma zobowiązać się m.in. do nieprzystępowania do NATO, ograniczenia liczebności wojsk oraz oddania Rosji części terytorium. W Polsce mają stacjonować europejskie myśliwce.

Prezydent USA Donald Trump w piątek oświadczył, iż dał Ukrainie czas do czwartku na to, by zgodziła się na zaproponowany przez Amerykanów plan zakończenia wojny. Według agencji Reutera Waszyngton zagroził ograniczeniem przekazywania informacji wywiadowczych oraz dostaw broni dla Ukrainy jeżeli Zełenski nie zgodzi się na propozycję.

Plan to kapitulacja Ukrainy

„Plan pokojowy zakłada w istocie kapitulację Ukrainy, jedynie osłodzoną zestawem +gwarancji+, które Rosjanie i tak będą w stanie stopniowo rozmontować w trakcie kolejnych rund rokowań. To konstrukcja oparta na założeniu, iż Moskwa jest partnerem zdolnym do dotrzymania słowa oraz iż zobowiązania polityczne mają dla Kremla realną wagę — a to przecież w ostatniej dekadzie zostało wielokrotnie podważone” – przypomina Eberhardt.

„Z tekstu planu przebija też pewna naiwna wiara USA, iż wojnę można +zamknąć+ poprzez porozumienie, które przywróci dawny porządek oraz umożliwi powrót do stosunków z Rosją jako +normalnym+ partnerem. W tle pobrzmiewa także przekonanie, iż odbudowa Ukrainy i nowa architektura bezpieczeństwa mogą stać się okazją do zysków gospodarczych — jakby przez cały czas istniały warunki stabilności, które umożliwiłyby takie kalkulacje” – zaznacza ekspert.

Celem Putina wasalizacja Kijowa

Zdaniem Adama Eberhardta, nie da się wypracować trwałego porozumienia pokojowego, dopóki jedna ze stron konfliktu nie poniesie definitywnej porażki — militarnej lub strategicznej.

„Władimir Putin od początku stawia sobie za cel rozbicie i wasalizację Ukrainy, czy to w tej odsłonie wojny, czy w kolejnej. Każde porozumienie, które oddala ten cel, będzie dla Kremla nie do zaakceptowania. I odwrotnie: Ukraina nie zgodzi się na żadne rozwiązanie, które choćby krok przybliża ją do utraty suwerenności, demontażu państwa czy ograniczenia zdolności obronnych” – tłumaczy, zwracając uwagę, iż pomysł, by Zachód zaoferował Ukrainie wyłącznie polityczne „gwarancje bezpieczeństwa” — w zamian za wycofanie się z Donbasu i redukcję armii — jest całkowicie nierealny.

„Po doświadczeniach Budapesztu, Mińska, aneksji Krymu i pełnoskalowej inwazji 2022 roku, takie gwarancje są dla Kijowa bezwartościowe. Jedynym realnym źródłem bezpieczeństwa Ukrainy są jej własne siły zbrojne, ich zdolności odstraszania oraz system umocnień w Donbasie, który stanowi dziś faktyczną barierę przed dalszą rosyjską agresją” – podkreśla Eberhardt.

„W efekcie proponowany plan pokojowy nie rozwiązuje żadnego z fundamentalnych problemów konfliktu. Wpisuje się natomiast w zachodnie — przede wszystkim amerykańskie — pragnienie, by wojna +jakoś+ się zakończyła, choćby jeżeli stabilność takiego porozumienia byłaby iluzoryczna. Problem w tym, iż iluzje nie zatrzymują agresora i nie budują pokoju” – podsumowuje ekspert.

Wszystkie punkty planu pokojowego

Portal Axios opublikował w czwartek 28-punktowy amerykański plan pokojowy dla Ukrainy. Poniżej ujawniona wersja, która – jak zapewnia Axios – został zweryfikowana w rozmowach z urzędnikami z Ukrainy i USA oraz ze źródłem, zaznajomionym z tą sprawą.

1. Suwerenność Ukrainy zostanie potwierdzona.

2. Między Rosją, Ukrainą i Europą zostanie zawarte kompleksowe porozumienie o nieagresji. Wszystkie niejasności ostatnich 30 lat uznaje się za wyjaśnione.

3. Oczekuje się, iż Rosja nie dokona inwazji na sąsiednie kraje, a NATO nie będzie się dalej rozszerzać.

4. Rosja i NATO – za pośrednictwem USA – będą prowadzić dialog, by rozwiązać wszystkie kwestie dotyczące bezpieczeństwa i stworzyć warunki do deeskalacji w celu zapewnienia globalnego bezpieczeństwa oraz zwiększenia możliwości współpracy i przyszłego rozwoju gospodarczego.

5. Ukraina otrzyma solidne gwarancje bezpieczeństwa.

6. Liczebność Sił Zbrojnych Ukrainy będzie ograniczona do 600 tys.

7. Ukraina zgadza się na zapisanie w swojej konstytucji, iż nie dołączy do NATO, a NATO zgadza się na zapis, iż Ukraina nie będzie przyjęta do Sojuszu w przyszłości.

8. NATO zgadza się, by jego żołnierze nie stacjonowali na Ukrainie.

9. Europejskie myśliwce będą stacjonować w Polsce.

10. USA gwarantują:

– USA otrzymają wynagrodzenie za gwarancję (bezpieczeństwa); – jeżeli Ukraina dokona inwazji na Rosję, utraci gwarancje; – jeżeli Rosja dokona inwazji na Ukrainę, oprócz zdecydowanej skoordynowanej odpowiedzi militarnej, ponownie będą nałożone na nią wszystkie globalne sankcje, cofnięte zostanie uznanie nowego terytorium i wszystkie inne korzyści wynikające z tego porozumienia; – jeżeli Ukraina wystrzeli pocisk na Moskwę albo Petersburg bez przyczyny, gwarancja bezpieczeństwa będzie uznana za niewiążącą.

11. Ukraina może dołączyć do UE i otrzyma krótkoterminowy preferencyjny dostęp do rynku europejskiego, dopóki ta kwestia będzie rozpatrywana.

12. Potężny globalny pakiet środków mających na celu odbudowę Ukrainy, obejmujący między innymi: – Utworzenie Funduszu Rozwoju Ukrainy, który będzie inwestował w gwałtownie rozwijające się sektory przemysłu, w tym technologię, centra danych i sztuczną inteligencję. – Stany Zjednoczone będą współpracować z Ukrainą w zakresie wspólnej odbudowy, rozwoju, modernizacji i eksploatacji ukraińskiej infrastruktury gazowej, obejmującej rurociągi i obiekty magazynowe. – Wspólne działania na rzecz odnowy terenów dotkniętych wojną w celu odbudowy i modernizacji miast i obszarów mieszkalnych. – Rozwój infrastruktury. – Wydobycie minerałów i zasobów naturalnych. – Bank Światowy opracuje specjalny pakiet finansowy, by przyspieszyć te działania.

13. Rosja zostanie ponownie zintegrowana ze światową gospodarką: – Zniesienie sankcji będzie omawiane i uzgadniane etapami, w każdym przypadku indywidualnie. – USA zawrą długoterminową umowę o współpracy gospodarczej na rzecz wzajemnego rozwoju w obszarach energetyki, zasobów naturalnych, infrastruktury, sztucznej inteligencji, centrów danych, projektów wydobycia metali ziem rzadkich w Arktyce i innych korzystnych dla obu stron możliwości biznesowych. – Rosja będzie zaproszona z powrotem do G8.

14. Zamrożone środki będą wykorzystane w następujący sposób: – 100 miliardów dolarów w zamrożonych rosyjskich aktywach zostanie zainwestowane w prowadzone przez USA działania na rzecz odbudowy i inwestycji na Ukrainie; – Stany Zjednoczone otrzymają 50 proc. zysków z tego przedsięwzięcia. Europa dołoży 100 miliardów dolarów, aby zwiększyć kwotę inwestycji dostępnych na odbudowę Ukrainy. Zamrożone fundusze europejskie zostaną odmrożone. Pozostała część zamrożonych funduszy rosyjskich zostanie zainwestowana w oddzielny amerykańsko-rosyjski fundusz inwestycyjny, który będzie realizował wspólne projekty w określonych obszarach. Celem tego funduszu będzie zacieśnienie stosunków i wzmocnienie wspólnych interesów, aby stworzyć silną zachętę do unikania ponownego konfliktu.

15. Powołana zostanie wspólna amerykańsko-rosyjska grupa robocza ds. bezpieczeństwa, której zadaniem będzie promowanie przestrzegania wszystkich postanowień tej umowy i czuwanie nad nim.

16. Rosja prawnie usankcjonuje swoją politykę nieagresji wobec Europy i Ukrainy.

17. USA i Rosja zgodzą się na przedłużenie obowiązywania traktatów o nierozprzestrzenianiu i kontroli broni jądrowej, w tym traktatu START I.

18. Ukraina zgadza się być państwem nieposiadającym broni nuklearnej zgodnie z Układem o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej.

19. Uruchomienie Zaporoskiej Elektrowni Atomowej odbędzie się pod nadzorem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, a wyprodukowana energia elektryczna będzie dzielona równo między Rosję i Ukrainę.

20. Oba kraje zobowiązują się do wdrażania programów edukacyjnych w szkołach i w społeczeństwie, których celem jest promowanie zrozumienia i tolerancji wobec różnych kultur oraz eliminowanie rasizmu i uprzedzeń: – Ukraina przyjmie zasady UE dotyczące tolerancji religijnej i ochrony mniejszości językowych. – Oba kraje zgodzą się na zniesienie wszelkich środków dyskryminacyjnych i zagwarantowanie praw ukraińskich i rosyjskich mediów i edukacji. – Wszelka ideologia i działalność nazistowska muszą zostać odrzucone i zakazane.

21. Terytoria: – Krym, obwody ługański i doniecki będą uznane za de facto rosyjskie, w tym przez USA. – Obwody chersoński i zaporoski będą zamrożone wzdłuż linii kontaktowej, co oznaczać będzie de facto uznanie (terytorium) wzdłuż linii kontaktowej. – Rosja odstąpi od innych uzgodnionych terytoriów, które kontroluje poza tymi pięcioma regionami. – Ukraińskie siły wycofają się z części obwodu donieckiego, którą w tej chwili kontrolują, a strefa wycofania będzie uznana za neutralną zdemilitaryzowaną strefę buforową, uznaną na arenie międzynarodowej za terytorium należące do Federacji Rosyjskiej. Rosyjskie siły nie wkroczą do tej zdemilitaryzowanej strefy.

22. Po uzgodnieniu przyszłych ustaleń terytorialnych zarówno Federacja Rosyjska, jak i Ukraina zobowiązują się do niezmieniania tych ustaleń siłą. Gwarancje bezpieczeństwa nie będą miały zastosowania w przypadku naruszenia tego zobowiązania.

23. Rosja nie będzie uniemożliwiać Ukrainie korzystania z Dniepru w celach handlowych, osiągnięte zostaną także porozumienia w sprawie swobodnego transportu zboża przez Morze Czarne.

24. Powołana będzie komisja humanitarna w celu rozwiązania nierozstrzygniętych kwestii: – Wszyscy pozostali więźniowie i ciała będą wymienione na zasadzie „wszyscy na wszystkich”. – Wszyscy zatrzymani cywile i zakładnicy, w tym dzieci, będą uwolnieni. – Wdrożony zostanie program łączenia rodzin. – Podjęte będą działania, by złagodzić cierpienie ofiar konfliktu.

25. Ukraina przeprowadzi wybory w ciągu 100 dni.

26. Wszystkie strony zaangażowane w ten konflikt objęte zostaną pełną amnestią za czyny popełnione podczas wojny i zgodzą się, by nie wysuwać żadnych roszczeń ani rozpatrywać żadnych skarg w przyszłości.

27. Porozumienie to będzie prawnie wiążące. Jego wdrażanie będzie monitorowane i gwarantowane przez Radę Pokoju, na której czele stanie prezydent Donald J. Trump. Za naruszenia będą nakładane sankcje.

28. Gdy wszystkie strony wyrażą zgodę na to memorandum, zawieszenie broni wejdzie w życie natychmiast po tym, jak obie strony wycofają się do uzgodnionych punktów, by rozpocząć wdrażanie porozumienia.