10 miesięcy temu
Z najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż w marcu 2023 r. pracę na podstawie umów zlecenia i pokrewnych wykonywało w Polsce aż 2,26 mln osób. To gigantyczna armia pracowników, z których zdecydowana większość, zgodnie z Kodeksem pracy, powinna mieć umowy etatowe.
Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy, gdy jest określone miejsce pracy, czas pracy i podległość służbowa, powinna być zawarta umowa o pracę, niezależnie od woli stron. W kawiarniach, restauracjach czy sklepach mamy każdorazowo określone miejsce pracy, czas pracy i podległość służbową, a zatem zgodnie z przepisami wszyscy pracownicy powinni mieć umowy etatowe. Niestety w praktyce ten artykuł Kodeksu pracy jest notorycznie łamany.
Dane GUS wskazują, iż szczególnie szkodliwą rolę odgrywają agencje zatrudnienia, które na masową skalę zatrudniają pracowników w ramach niskopłatnych umów cywilno-prawnych. GUS wskazuje również na olbrzymią skalę śmieciówek wśród pracowników opieki zdrowotnej i pomocy społecznej. Wysoka skala umów zleceń jest też w handlu i wśród pracowników ochrony. We wszystkich tych branżach prawie zawsze są spełniane ustawowe przesłanki pracy na etat, a więc prawo pracy jest łamane.
Naszym zdaniem docelowo umowy zlecenia powinny zostać zmarginalizowane. Zdecydowana większość z nich to ukryte umowy etatowe i pracodawcy zatrudniają pracowników w ramach umów zleceń tylko po to, aby pozbawić ich prawa do urlopu i móc w każdej chwili zerwać z nimi współpracę. W związku z tym postulujemy, aby w przepisach Kodeksu pracy i Kodeksu cywilnego radykalnie ograniczyć możliwość zawierania umów zleceń. Umowy te mogłyby być stosowane w nielicznych przypadkach, enumeratywnie wymienionych w przepisach. W sytuacji prac wykonywanych krótkotrwale pracodawcy mogliby zatrudniać pracowników w ramach umów etatowych na czas określony, ale umowy zlecenia powinny być niedopuszczalne.
Ponadto Państwowa Inspekcja Pracy powinna otrzymać uprawnienie do szybkiej, automatycznej zamiany śmieciówek na etaty, a firmy narzucające wbrew prawu umowy zlecenia powinny być karane grzywnami. Jednocześnie umowy zlecenia powinny być opodatkowane i oskładkowane tak samo jak umowy etatowe.
