Zmiany w regulacjach rachunkowości, które wejdą w życie w 2025 roku, wywołują wiele pytań i wyzwań dla przedsiębiorców, księgowych oraz doradców finansowych. Nowelizacja ustawy o rachunkowości, wprowadzenie raportowania ESG, zmiany w limity przychodów oraz definicje jednostek mikro, małych, średnich i dużych to tylko niektóre z kluczowych aspektów, które warto omówić, aby lepiej przygotować się do nadchodzących obowiązków. W tym artykule szczegółowo przeanalizujemy najważniejsze zmiany, ich konsekwencje oraz wyjaśnimy, co oznaczają dla różnych grup jednostek i jakie korzyści lub wyzwania mogą się z nimi wiązać.
Nowelizacja ustawy o rachunkowości – od kiedy obowiązuje i kogo dotyczy?
Ustawę o rachunkowości regularnie aktualizuje się, aby odpowiadała ona dynamicznie zmieniającym się realiom gospodarczym i międzynarodowym normom sprawozdawczości finansowej. Najnowsza nowelizacja, która wejdzie w życie w 2025 roku, wprowadza szereg istotnych zmian mających na celu uproszczenie obowiązków sprawozdawczych dla mniejszych jednostek oraz dostosowanie krajowych regulacji do dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Nowelizacja ta obowiązuje od początku roku, a jej głównym celem jest ułatwienie działalności przedsiębiorstw poprzez wprowadzenie jasnych kryteriów, które pozwolą na lepszą identyfikację, które jednostki muszą stosować pełne wymogi sprawozdawcze, a które mogą korzystać z uproszczeń.
Warto zaznaczyć, iż zmiany te mają szczególne znaczenie dla jednostek mikro, małych i średnich, które do tej pory często borykały się z nadmiarem obowiązków. Nowelizacja ta została także opracowana w kontekście rosnącej roli raportowania niefinansowego i ESG, co oznacza, iż od 2025 roku przedsiębiorcy muszą przygotować się na nowe wyzwania związane z obowiązkami informacyjnymi wobec społeczeństwa i inwestorów. Podsumowując, od 1 stycznia 2025 roku wszystkie jednostki działające na terytorium Polski, które spełniają określone kryteria, podlegają nowym wymogom, a ich obowiązki i zakres raportowania będą uregulowane zgodnie z nowymi przepisami.
Raportowanie ESG 2025 – kogo obejmuje i na jakich zasadach?
Wprowadzenie raportowania ESG w 2025 roku to jedna z najważniejszych zmian, które mają na celu zwiększenie transparentności działalności przedsiębiorstw w zakresie aspektów środowiskowych, społecznych i zarządczych. Dyrektywa CSRD, która stanowi podstawę europejskiego raportowania ESG, obejmuje coraz szerszy krąg podmiotów, w tym także polskie firmy działające na rynku międzynarodowym. Od 2025 roku obowiązkowe raporty ESG będą musiały sporządzać nie tylko duże spółki giełdowe, ale także średnie przedsiębiorstwa, które osiągają określone progi przychodów lub zatrudnienia.
Przepisy określają szczegółowe wytyczne dotyczące zakresu informacji, które muszą znaleźć się w raportach ESG, obejmujących m.in. emisję gazów cieplarnianych, zużycie energii, politykę społeczną, warunki pracy czy zasady zarządzania. Dla przedsiębiorców oznacza to konieczność wprowadzenia systemów monitorowania i raportowania danych niefinansowych, a także dostosowania procesów wewnętrznych do nowych wymogów. Wszystkie raporty muszą być sporządzane według wspólnego formatu i standardów, co ma umożliwić ich porównywalność na poziomie europejskim. Warto podkreślić, iż niedostosowanie się do tych wymagań wiąże się z potencjalnymi sankcjami i utratą reputacji, dlatego coraz więcej firm zaczyna przygotowywać się na nadchodzące obowiązki już teraz.
Nowe limity przychodów do prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2025 roku
Jednym z kluczowych elementów reformy jest zmiana progów, które decydują o obowiązku prowadzenia pełnej księgowości. Dotychczasowe limity, które wyznaczały, od jakiego poziomu przychodów jednostka musi korzystać z pełnych ksiąg rachunkowych, zostają podniesione, co oznacza, iż mniejsze firmy mogą liczyć na bardziej korzystne, uproszczone formy ewidencji. Od 2025 roku, zgodnie z nowymi przepisami, jednostki mikro oraz małe będą mogły korzystać z uproszczonych form ewidencji, co znacząco zmniejsza ich obciążenia administracyjne.
Nowe limity przychodów będą ustalane na podstawie przychodów netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług i towarów i usług, czyli tzw. przychodów netto ze sprzedaży. Podniesienie progów ma na celu odciążenie najmniejszych przedsiębiorstw, które często nie dysponują rozbudowaną infrastrukturą księgową, a jednocześnie nie mogą unikać obowiązków sprawozdawczych. Jednocześnie przedsiębiorcy muszą być świadomi, iż przekroczenie tych progów w trakcie roku może wymusić konieczność przejścia na pełną księgowość w terminie do końca roku obrotowego, co wymaga odpowiedniego planowania i przygotowania.
Zmiany w definicjach jednostek mikro, małych, średnich i dużych
W związku z nową ustawą o rachunkowości, definicje jednostek mikro, małych, średnich i dużych uległy istotnym zmianom. Podstawowe kryteria, takie jak wielkość aktywów, przychody netto ze sprzedaży oraz liczba zatrudnionych, zostały zaktualizowane, aby lepiej odzwierciedlały aktualną sytuację rynkową. Na przykład, jednostka mikro to w tej chwili firma, która posiada aktywa do 350 tys. zł, zatrudnia do 10 pracowników i osiąga przychody do 800 tys. zł w skali roku. W przypadku jednostek małych, limity te są znacznie wyższe, co pozwala na korzystanie z uproszczonych form ewidencji i sprawozdawczości.
Zmiany te mają na celu bardziej precyzyjne określenie, które przedsiębiorstwa mogą korzystać z ułatwień, a które muszą stosować pełne wymogi rachunkowości. Dodatkowo, wprowadzone kryteria mają na celu ułatwienie organom nadzoru i kontroli identyfikacji jednostek, które nie spełniają warunków do korzystania z uproszczeń, co w efekcie ma zwiększyć przejrzystość i rzetelność sprawozdań finansowych na rynku. Nowe definicje będą obowiązywać od 2025 roku, a przedsiębiorcy powinni już teraz zacząć analizować swoją sytuację, aby dostosować swoje systemy ewidencyjne do nowych wymogów.
Uproszczenia ewidencyjne i sprawozdawcze – kto może z nich skorzystać?
Jednym z głównych celów reformy jest wprowadzenie szeroko rozumianych uproszczeń dla najmniejszych jednostek. Uproszczenia te obejmują zarówno ewidencję księgową, jak i formę sprawozdania finansowego. W przypadku jednostek mikro i małych, które spełniają określone kryteria, możliwe jest korzystanie z uproszczonych metod prowadzenia ksiąg rachunkowych, takich jak uproszczona ewidencja przy użyciu karty podatkowej lub ryczałtu, co znacząco redukuje koszty i czas poświęcony na dokumentację.
Podobnie, w zakresie sprawozdawczości, wprowadza się możliwość sporządzania skróconych sprawozdań finansowych, które nie zawierają pełnego zakresu danych, jakie są wymagane od dużych przedsiębiorstw. Uproszczenia te mają na celu ułatwienie działalności dla najmniejszych podmiotów, zwłaszcza w zakresie raportowania i archiwizacji dokumentów. Warto zaznaczyć, iż korzystanie z tych ułatwień wymaga spełnienia określonych warunków, takich jak nieprzekraczanie progów przychodów, aktywów czy zatrudnienia, a także odpowiednie dokumentowanie tego faktu w systemie firmy.
Nowe progi do badania sprawozdań finansowych – od kiedy obowiązują?
Istotną zmianą jest podniesienie progów, które decydują o obowiązku badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta. Od 2025 roku, w wyniku nowelizacji ustawy, przedsiębiorstwa o określonych wielkościach nie będą musiały poddawać swoich sprawozdań badaniu, co pozwoli im zaoszczędzić znaczne środki i zmniejszyć biurokrację. Nowe progi będą ustalane na podstawie sumy bilansowej, przychodów netto ze sprzedaży oraz zatrudnienia.
Przedsiębiorcy powinni już teraz monitorować swoje wyniki finansowe i sprawdzać, czy ich działalność mieści się w nowych limitach, aby uniknąć nieplanowanych obowiązków związanych z badaniem sprawozdań. W przypadku przekroczenia progów w trakcie roku, konieczne będzie podjęcie działań zmierzających do zlecenia badania sprawozdania finansowego w terminie ustalonym przez przepisy. Zmiana ta ma na celu wyeliminowanie niepotrzebnych formalności dla najmniejszych firm, które nie mają obowiązku przeprowadzania niezależnej oceny swoich wyników.
Co oznacza nowe pojęcie „przychodów netto ze sprzedaży”?
W kontekście zmian w rachunkowości 2025, szczególną uwagę zwraca się na definicję „przychodów netto ze sprzedaży”, które są najważniejsze przy ustalaniu progów obowiązków sprawozdawczych i ewidencyjnych. Przychody netto ze sprzedaży obejmują wszystkie wpływy z tytułu sprzedaży towarów, wyrobów i usług, pomniejszone o rabaty, zwroty i inne odliczenia. Nowa definicja ma na celu ujednolicenie i uproszczenie wyliczeń dla przedsiębiorców, a także zapewnienie zgodności z międzynarodowymi standardami rachunkowości.
W praktyce oznacza to, iż firmy będą musiały dokładnie monitorować swoje przychody, aby prawidłowo ocenić, czy przekraczają one nowe progi i czy muszą przejść na pełną księgowość lub sporządzać pełne sprawozdania. Również w przypadku rozliczeń podatkowych i raportowania finansowego, prawidłowe zdefiniowanie przychodów netto ze sprzedaży będzie miało najważniejsze znaczenie dla poprawności i zgodności z obowiązującymi przepisami. Eksperci podkreślają, iż dokładne rozliczanie i dokumentowanie tych przychodów pozwala na uniknięcie błędów i sankcji ze strony organów nadzorczych.
Przepisy przejściowe i zasady stosowania zmian w 2025 roku
Wprowadzając tak rozbudowane zmiany, ustawodawca zapewnił odpowiednie przepisy przejściowe, które mają ułatwić przedsiębiorcom dostosowanie się do nowych wymogów. Zgodnie z nimi, jednostki, które w dniu wejścia w życie zmian nie przekraczały określonych progów, mogą korzystać z dotychczasowych przepisów jeszcze przez pewien czas, jednak muszą być świadome, kiedy i jak muszą zaktualizować swoje systemy rachunkowe i sprawozdawcze. Zasady stosowania zmian obejmują wytyczne dotyczące dokumentacji, raportowania i ewentualnego przejścia na pełną księgowość, jeżeli progów zostanie przekroczonych w trakcie roku obrotowego.
Przedsiębiorcy powinni również pamiętać o konieczności zgłoszenia zmian w odpowiednich urzędach czy organach nadzorczych, aby uniknąć sankcji. Ważne jest, aby już teraz rozpocząć analizę swojej sytuacji finansowej i operacyjnej, korzystając z dostępnych narzędzi i wsparcia doradców, aby w pełni przygotować się na obowiązki wynikające z nowelizacji. Przepisy te mają charakter przejściowy do końca 2025 roku, co oznacza, iż od 2026 roku wszystkie jednostki będą musiały działać zgodnie z nowymi wymogami bez wyjątków.
ESG w praktyce – co i jak trzeba raportować?
Wprowadzenie obowiązkowego raportowania ESG od 2025 roku stanowi istotny krok w kierunku transparentności i odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw. W praktyce oznacza to, iż firmy muszą opracować szczegółowe raporty, które będą zawierały informacje na temat ich wpływu na środowisko, polityk społecznych oraz zarządzania. najważniejsze elementy to emisja gazów cieplarnianych, zużycie energii, gospodarka odpadami, polityka pracownicza, różnorodność i inkluzja, a także struktura zarządu i procesy decyzyjne.
Raportowanie ESG wymaga od przedsiębiorstw wdrożenia systemów monitorowania danych, w tym odpowiednich wskaźników i metryk, które pozwolą na rzetelne i porównywalne prezentowanie wyników. Warto korzystać z międzynarodowych standardów, takich jak GRI (Global Reporting Initiative) czy SASB (Sustainability Accounting Standards Board), które są coraz szerzej akceptowane na rynku europejskim. Dodatkowo, firmy muszą pamiętać, aby raporty ESG były dostępne dla inwestorów, klientów i innych interesariuszy, a ich sporządzanie odbywało się w przejrzysty i zgodny z obowiązującymi wytycznymi sposób.
Wdrożenie raportowania ESG to także konieczność szkolenia pracowników, poprawy procesów wewnętrznych i wzmocnienia kultury organizacyjnej. Dla wielu przedsiębiorstw jest to okazja do identyfikacji obszarów do poprawy i wdrożenia działań proekologicznych czy społecznych, które mogą przynieść korzyści zarówno wizerunkowe, jak i finansowe. Wpływ na konkurencyjność i długoterminowe bezpieczeństwo działalności jest nie do przecenienia, dlatego coraz więcej firm już teraz zaczyna inwestować w systemy i kompetencje związane z raportowaniem ESG.
Komentarz eksperta: uproszczenia dla jednych, obowiązki dla innych
Eksperci podkreślają, iż nadchodzące zmiany w rachunkowości 2025 to zarówno szansa, jak i wyzwanie dla przedsiębiorców. Dla najmniejszych jednostek, które mogą korzystać z uproszczeń, jest to okazja do odciążenia się od nadmiernej biurokracji i skoncentrowania na kluczowych aspektach działalności. Uproszczenia te pozwalają na bardziej elastyczne i mniej kosztowne prowadzenie ksiąg oraz sporządzanie sprawozdań, co może przynieść wymierne korzyści w funkcjonowaniu firmy.
Z kolei, dla większych przedsiębiorstw, które muszą dostosować się do nowych wymogów, zmiany oznaczają konieczność inwestycji w systemy informatyczne, szkolenia pracowników i reorganizację procesów raportowania. W tym kontekście, rosnące obowiązki mogą być postrzegane jako obciążenie, ale także jako szansa na poprawę jakości danych, lepszą kontrolę nad finansami i zwiększenie transparentności wobec inwestorów i partnerów biznesowych.
Eksperci radzą, aby przedsiębiorcy już teraz zaczęli analizować swoją sytuację i planować działania dostosowawcze, korzystając z dostępnych wsparć i doradców. Kluczem do sukcesu jest zrozumienie, iż zmiany te mogą przynieść długoterminowe korzyści, ale wymagają zaangażowania i odpowiedniego przygotowania. Warto też pamiętać, iż przepisy przejściowe dają czas na wdrożenie nowych rozwiązań, dlatego nie warto zwlekać z podjęciem działań, aby w pełni korzystać z dostępnych uproszczeń i unikać niepotrzebnych ryzyk związanych z brakiem dostosowania się do nowych wymogów.
Atestacja sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju – nowe obowiązki dla biegłych rewidentów
Wprowadzenie obowiązkowej atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju to jedna z kluczowych zmian, które mają na celu zwiększenie wiarygodności raportów ESG. Biegli rewidenci odgrywają tu istotną rolę, ponieważ ich ocena ma wpływ na postrzeganie firm przez inwestorów, instytucje finansowe oraz organy regulacyjne. Nowe obowiązki obejmują nie tylko obligatoryjne badanie sprawozdań, ale także weryfikację zgodności z międzynarodowymi standardami raportowania niefinansowego, takimi jak GRI czy SASB. Dzięki temu, audyt ESG będzie bardziej spójny, rzetelny i porównywalny na poziomie europejskim, co w konsekwencji zwiększy transparentność działalności przedsiębiorstw. Warto podkreślić, iż rola biegłego rewidenta może się rozszerzyć na ocenę systemów monitorowania i kontroli danych niefinansowych, co wymaga od nich coraz większej wiedzy z zakresu zrównoważonego rozwoju oraz raportowania niefinansowego.
W kontekście nowych obowiązków, ważne jest, aby firmy już teraz rozpoczęły współpracę z niezależnymi ekspertami ds. ESG, którzy pomogą w przygotowaniach do audytu i zapewnią odpowiednią dokumentację. Również instytucje nadzorcze mogą wprowadzić dodatkowe wytyczne, które będą miały na celu ujednolicenie procesu atestacji. Przygotowanie do tego etapu wymaga od przedsiębiorstw inwestycji w szkolenia pracowników, rozwijanie systemów zarządzania ryzykiem ESG oraz wdrożenie procedur wewnętrznej kontroli. Wszystko to ma na celu zapewnienie, iż audyt będzie przebiegał sprawnie, a raporty z zrównoważonego rozwoju będą odzwierciedlały rzeczywisty stan przedsiębiorstwa, co z kolei zwiększy zaufanie do jego działalności.
Kto może nie stosować nowych progów i przez cały czas korzystać z uproszczeń?
Istnieje grupa przedsiębiorstw, które mogą skorzystać z tzw. wyłączeń od nowych progów i kontynuować korzystanie z uproszczonych form raportowania oraz ewidencji. Chodzi tu głównie o firmy działające w specyficznych branżach, które na podstawie odrębnych przepisów mogą być zwolnione z obowiązku pełnego stosowania nowych limitów. Przykładem mogą być przedsiębiorstwa z sektora rolniczego, małe przedsiębiorstwa rodzinne czy organizacje non-profit, które działają na podstawie odrębnych regulacji. Kluczowym kryterium jest tutaj brak przekroczenia określonych progów aktywów, przychodów i zatrudnienia, ustalonych na poziomie krajowym lub unijnym, oraz brak konieczności sporządzania pełnych sprawozdań finansowych w ramach wymagań UE.
Ważne jest, aby przedsiębiorcy z tej grupy dokładnie sprawdzili, czy spełniają warunki zwolnienia, ponieważ niektóre okoliczności mogą się zmieniać w trakcie roku, co wymaga regularnego monitorowania. o ile firma spełnia określone kryteria, może korzystać z uproszczonych obowiązków jeszcze przez dłuższy czas, co pozwala na oszczędność czasu i środków. Jednak, choćby w tym przypadku, konieczne jest prowadzenie odpowiedniej dokumentacji i świadome korzystanie z dostępnych uproszczeń, aby uniknąć problemów podczas kontroli czy audytu finansowego.
Eksperci podkreślają, iż taka sytuacja wymaga od przedsiębiorstw dokładnej analizy własnej sytuacji i konsultacji z doradcami, aby nie narazić się na ryzyko niezgodności z obowiązującymi przepisami. Warto również śledzić zmiany legislacyjne, ponieważ przepisy dotyczące wyłączeń mogą ulec modyfikacjom, a zatem warto być na bieżąco z interpretacją prawa.
Kiedy i jak przeliczać limity wyrażone w euro na złotówki?
W związku z wejściem w życie nowych limitów, które często są wyrażone w euro, konieczne jest ustalenie zasad ich przeliczania na złotówki. W praktyce, obowiązujące przepisy przewidują, iż przeliczenia powinny być dokonywane na podstawie średniego kursu euro do złotego obowiązującego na pierwszy dzień roboczy miesiąca, w którym następuje przekroczenie lub spełnienie określonych progów. Ustalanie kursu na podstawie średniego kursu NBP jest najbardziej powszechną i rekomendowaną metodą, ponieważ zapewnia przejrzystość i jednolitość w rozliczeniach.
Ważne jest, aby przedsiębiorcy systematycznie monitorowali kursy walut, zwłaszcza w okresie dużych wahań na rynku walutowym, ponieważ może to mieć istotny wpływ na przekroczenie progów i podejmowanie decyzji operacyjnych. W przypadku, gdy przeciętne kursy ulegają znacznym zmianom w trakcie roku, firmy mogą mieć konieczność dostosowania swoich raportów i ewidencji, aby odzwierciedlić aktualne wartości. Dodatkowo, przy planowaniu inwestycji czy rozliczeń międzynarodowych, warto korzystać z oficjalnych źródeł, takich jak kursy NBP, które są najbardziej wiarygodne i powszechnie akceptowane w rozliczeniach podatkowych i finansowych.
Przy większych przedsiębiorstwach, które regularnie operują w euro, warto rozważyć wdrożenie automatycznych narzędzi do przeliczania walut, co pozwoli na uniknięcie błędów i zoptymalizuje proces raportowania. Podsumowując, najważniejsze jest, aby przedsiębiorcy jasno określili w swoich procedurach zasady przeliczania limitów i konsekwentnie je stosowali, co ułatwi zachowanie zgodności z przepisami i uniknięcie niepotrzebnych sporów czy sankcji.
Jak przygotować firmę do zmian w rachunkowości i ESG w 2025 roku?
Przygotowania do nadchodzących zmian w rachunkowości i raportowaniu ESG powinny rozpocząć się już dzisiaj, aby uniknąć pośpiechu i nieprzewidzianych problemów w ostatniej chwili. Kluczowym krokiem jest przeprowadzenie dokładnej analizy obecnych systemów ewidencyjnych, sprawozdawczych i raportowych, aby zidentyfikować obszary wymagające dostosowania. Niezbędne jest zbudowanie lub rozbudowa systemów IT, które będą wspierały gromadzenie i analizę danych niefinansowych, a także integrację tych systemów z istniejącą infrastrukturą finansową.
Ważne jest również, aby firmy zainwestowały w szkolenia dla pracowników odpowiedzialnych za rachunkowość, sprawozdawczość i raportowanie ESG. Należy wypracować nowe procedury i instrukcje, które będą odzwierciedlały zmiany w przepisach i standardach, zwłaszcza dotyczących definicji jednostek, limitów oraz wymagań dokumentacyjnych. Równie istotne jest zaangażowanie działu prawnego i compliance, aby zapewnić pełną zgodność z obowiązującymi regulacjami oraz wytycznymi unijnymi.
Przygotowania obejmują także nawiązanie współpracy z doradcami zewnętrznymi, którzy specjalizują się w rachunkowości, audycie i zrównoważonym rozwoju. Należy też rozważyć wdrożenie narzędzi analitycznych, które ułatwią monitorowanie progów, wyliczanie limitów i generowanie raportów zgodnych z formatami europejskimi. Podsumowując, kluczem do sukcesu jest planowe i systematyczne działanie, które pozwoli na płynne przejście do nowych standardów, minimalizując ryzyko błędów i niezgodności.
Jak przygotować firmę do zmian w rachunkowości i ESG w 2025 roku?
Wdrożenie zmian w rachunkowości i raportowaniu ESG wymaga od przedsiębiorstw dokładnego planowania i strategicznego podejścia. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie audytu wewnętrznego, który pozwoli ocenić aktualny stan systemów i procedur w zakresie sprawozdawczości finansowej oraz niefinansowej. Na tej podstawie można ustalić priorytety działań, wyznaczyć terminy i przyporządkować odpowiedzialność poszczególnym zespołom. Warto także zainwestować w rozbudowę kompetencji pracowników, organizując szkolenia z zakresu nowych standardów raportowania, przepisów prawnych i międzynarodowych wytycznych, takich jak CSRD czy GRI.
Istotne jest także opracowanie szczegółowych procedur, które będą regulować proces gromadzenia danych, ich weryfikacji, archiwizacji i raportowania. Warto również rozważyć wdrożenie systemów informatycznych, które automatyzują te procesy, zapewniając wysoką jakość i spójność danych. Niezbędne jest także zbudowanie strategii komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej, aby wszyscy interesariusze byli świadomi nadchodzących zmian i ich wpływu na działalność firmy. Przedsiębiorstwa, które już teraz zaczną pracę nad dostosowaniem się do nowych wymogów, zyskają czas na eliminację potencjalnych błędów i lepsze przygotowanie się do audytów oraz raportów ESG, co przełoży się na ich wiarygodność i konkurencyjność na rynku.
“`
