Reskilling i upskilling – nowe DNA rynku pracy

Jeszcze kilka lat temu rozwój zawodowy był rozumiany jako stopniowe wspinanie się po szczeblach kariery w jednej branży. Dziś – w epoce dynamicznej cyfryzacji, automatyzacji i sztucznej inteligencji – to podejście przestaje mieć rację bytu. W ciągu ostatnich 3–5 lat oczekiwania zarówno pracodawców, jak i pracowników zmieniły się radykalnie. W centrum zainteresowania znalazły się nie tyle konkretne kompetencje, co umiejętność szybkiej adaptacji i ciągłego aktualizowania wiedzy – fundament koncepcji lifelong learning.

Student learning physics online, watching webinar, taking distance course. Person studying from home. Teacher giving video seminar on internet. For distance education, knowledge concept

Nowa mapa kompetencji – czego dziś szukają pracodawcy

Raporty Future Collars i Amazona pokazują, iż ponad połowa Polaków w wieku 30–59 lat rozważa zmianę branży, a aż 90% firm ogłosiło strategie digitalizacji. Pracodawcy nie szukają już wyłącznie specjalistów z wąskich dziedzin – potrzebują ludzi elastycznych, gotowych do szybkiego przyswajania nowych umiejętności.

Uniwersalne kompetencje dzisiaj oznaczają m.in. analityczne myślenie, rozumienie danych, umiejętność pracy w środowisku cyfrowym, komunikacja i kooperacja w zespołach hybrydowych. Zawody oparte wyłącznie na powtarzalnych czynnościach – jak część stanowisk administracyjnych, księgowych czy produkcyjnych – zanikają, a ich miejsce zajmują role związane z analizą danych, cyberbezpieczeństwem, UX/UI designem, czy tworzeniem i testowaniem oprogramowania.

Technologia nie eliminuje człowieka z rynku pracy – przeciwnie, tworzy nowe możliwości rozwoju zawodowego. Zwiększa się jednak zapotrzebowanie na kompetencje miękkie. Umiejętność komunikacji, krytycznego myślenia, zarządzania emocjami czy kreatywnością zespołu okazuje się niezbędna, by skutecznie współpracować w różnorodnych grupach, w których część procesów realizują systemy AI. Rynek pracy zaczyna więc bardziej cenić zdolność do nauki i adaptacji niż same umiejętności techniczne – te ostatnie dezaktualizują się średnio co pięć lat, a wraz z rozwojem technologii również i tu możemy spodziewać się skrócenia okresu przydatności wypracowanych schematów działania.

Reskilling i upskilling – dwa kierunki rozwoju

W nowym kontekście rynkowym rozumienie idei reskillingu i upskillingu nabrało ogromnego znaczenia. Upskilling to rozwijanie i aktualizowanie posiadanych już kompetencji – np. pogłębianie wiedzy z analizy danych czy zarządzania projektami cyfrowymi. Reskilling oznacza natomiast przekwalifikowanie, zmianę kierunku rozwoju. To oznacza zupełnie nowe umiejętności pozwalające na zmianę zawodu, branży lub stanowiska.

Reskilling nie zawsze musi być radykalny – często oznacza ewolucję ścieżki kariery, np. z analityka biznesowego w specjalistę ds. AI, z projektanta graficznego w UX designera, z nauczyciela w trenera e-learningowego. Warunkiem powodzenia takiej zmiany jest realistyczna ocena własnych kompetencji, dobór odpowiedniego programu edukacyjnego, poprzedzonego uważną analizą kompetencji kadry dydaktycznej, a czasami również skorzystanie ze wsparcia mentora lub coacha kariery.

Najczęstsze błędy popełniane przez osoby przebranżawiające się to na przykład wybór przypadkowych kursów bez analizy rynku, oczekiwanie bardzo szybkich efektów i natychmiastowej zmiany, a często też brak umiejętności praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy. Skuteczny proces reskillingu wymaga systematyczności, motywacji i wsparcia środowiska – zarówno uczelni, jak i pracodawcy.

Edukacja podyplomowa – most między teorią a praktyką

W erze transformacji technologicznej kluczową rolę odgrywa edukacja podyplomowa, która pozwala dorosłym i często pracującym już osobom zdobyć kwalifikacje wymagane przez rynek i współczesność. Taki typ szkolenia pozwala łączyć solidne podstawy teoretyczne z praktycznym przygotowaniem do pracy w nowych zawodach.

W odróżnieniu od krótkich szkoleń lub kursów, wybieranych często dla samych certyfikatów, studia podyplomowe zapewniają uczestnikom holistyczne podejście – łączą wiedzę akademicką z doświadczeniem praktyków aktywnie działających w danej branży.

W Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych programy są projektowane we współpracy z ekspertami z sektora IT, UX, AI, gamedevu i zarządzania projektami. Dzięki temu absolwenci nie tylko dostają dostęp do wiedzy na temat pomocnych narzędzi i uczą się ich zastosowania w praktyce, ale rozumieją kontekst biznesowy w jakim ich wdrożenie ma największy sens.

Model nauczania w PJATK opiera się na zasadzie „learning by doing” – dominują praktyczne zajęcia warsztatowe, projekty zespołowe i studium prawdziwych przypadków. Wykładowcami są praktycy z firm technologicznych, którzy na co dzień wdrażają rozwiązania, o których uczą. Programy nauczania są regularnie aktualizowane, by odpowiadały na potrzeby rynku – przykładem mogą być nowe kierunki z zakresu sztucznej inteligencji, analityki danych, projektowania interfejsów czy zarządzania transformacją cyfrową.

Kompetencje przyszłości – czego warto się nauczyć (i oduczyć)

Według danych Future Collars i ICAN Institute aż 7 mln osób w Polsce będzie musiało zdobyć nowe umiejętności w ciągu najbliższych 5 lat, by utrzymać konkurencyjność na rynku pracy. W nadchodzących latach o sukcesie zawodowym będą decydować:
• umiejętność pracy z danymi, a także technologiami AI,
• kompetencje cyfrowe w obszarze automatyzacji,
• kreatywność i zdolność do interdyscyplinarnej współpracy,
• oraz – paradoksalnie – empatia i odpowiedzialność społeczna.

Równie ważne jak zdobywanie nowych umiejętności jest oduczanie się przestarzałych nawyków, np. sztywnego myślenia o karierze czy przekonania, iż wykształcenie zdobyte raz wystarczy na całe życie.

Tak wyspecjalizowane w konkretnym obszarze osoby, pomimo cennego doświadczenia i dużego zaangażowania w konkretny temat, często nie potrafią zmienić perspektywy i podejść do pewnych kwestii w sposób współczesny. Dziś, poza byciem ekspertem w swojej dziedzinie, ogromną wartością dodaną jest uniwersalna umiejętność zdobywania doświadczenia z pokrewnych branż oraz otwartość umysłu na nowe, nieznane doświadzcenia zawowode i wiedzę.

Strategia lifelong learning pokazuje, iż zdobywanie nowej wiedzy i poszerzanie horyzontów nie jest zarezerwowane jedynie dla świeżo upieczonych studentów czy osób rozpoczynających karierę zawodową. To postawa, która towarzyszyć powinna każdemu z nas przez całe życie – niezależnie od wieku, doświadczenia czy branży. Świadomość znaczenia ciągłego rozwoju i aktualizacji kompetencji staje się dziś kluczowa, zwłaszcza w świecie, który zmienia się w tempie wyznaczanym przez nowe technologie.

Dlatego już 18 października odbędzie się bezpłatny webinar live „Nowe kompetencje w erze AI: reskilling, upskilling i rola edukacji podyplomowej” – poświęcony właśnie tej tematyce. Spotkanie będzie transmitowane na profilu PJATK na platformie LinkedIn, bez konieczności wcześniejszych zapisów.

Podczas wydarzenia eksperci opowiedzą o tym, jak skutecznie dostosować swoje umiejętności do wymagań rynku pracy przyszłości, jakie kompetencje zyskują dziś największą wartość oraz jak edukacja podyplomowa może wspierać proces przebranżowienia i rozwoju zawodowego. To doskonała okazja, by zainspirować się, zadać pytania i rozpocząć własną drogę ku świadomemu rozwojowi.

Autor: Marta Romańczuk, Centrum Kształcenia Podyplomowego w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych