Rzecznik Praw Pracowniczych – projekt ustawy o powołaniu nowego organu

wzp.org.pl 2 miesięcy temu

W Sejmie procedowany jest projekt ustawy o Rzeczniku Praw Pracowniczych. Na razie jest on przedmiotem konsultacji. Tym niemniej już teraz warto zapoznać się projektowanymi przepisami.

Cel ustanowienia Rzecznika Praw Pracowniczych

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, powołanie nowego organu, jakim będzie Rzecznik Praw Pracowniczych (dalej również jako „Rzecznik”), jest uzasadnione z uwagi na istnienie grupy obywateli potrzebującej szczególnego wsparcia. Za ustanowieniem Rzecznika przemawiają dysproporcje pomiędzy sytuacją pracodawców i pracowników, w tym głównie przewagę ekonomiczną tych pierwszych. Jednocześnie projektodawcy zwrócili uwagę na to, iż kompetencje Rzecznika będą inne niż te, którymi dysponuje Państwowa Inspekcja Pracy. Dlatego istnienie tych dwóch instytucji nie będzie ze sobą kolidowało.

Obrona praw i wolności przez Rzecznika Praw Pracowniczych

Rzecznik ma stać na straży, w szczególności:

1) wolności zrzeszania się w związkach zawodowych,

2) prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach,

3) wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy,

4) prawa do minimalnego wynagrodzenia za pracę,

5) prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

6) prawa do wypoczynku,

7) prawa do zabezpieczenia społecznego,

8) wolności od dyskryminacji oraz równości kobiet i mężczyzn – w zakresie, w jakim przysługują one osobom wykonującym pracę zależną oraz są związane z jej wykonywaniem.

Rzecznik Praw Pracowniczych

Rzecznik będzie powoływany na czteroletnią, nieodnawialną kadencję przez Sejm bezwzględną większością głosów spośród kandydatów wyłonionych w drodze otwartego i jawnego naboru.

Rzecznik będzie mógł zostać odwołany większością 3/5 głosów na wniosek Marszałka Sejmu w przypadku, gdy:

1) zrzekł się wykonywania obowiązków;

2) stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił stwierdzonych orzeczeniem lekarskim;

3) został prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;

4) w chwili wyboru nie spełniał wymagań ustawowych do jego powołania (określonych w art. 2 ust. 3 pkt 1–5 ustawy).

Rzecznik będzie wspierany przez swojego zastępcę (powoływanego i odwoływanego przez Rzecznika) oraz Biuro. Zarówno Rzecznik, jak i jego zastępca będą korzystali z immunitetu i nietykalności osobistej.

Zadania i kompetencje Rzecznika

Zgodnie z propozycją zawartą w projekcie ustawy, do zadań Rzecznika będą należały w szczególności:

1) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną oraz mających wpływ na warunki jej wykonywania;

2) kooperacja ze związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organizacjami społeczno-zawodowymi rolników oraz organizacjami społecznymi, do których celów statutowych należy ochrona wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną;

3) inicjowanie, organizowanie i prowadzenie działalności edukacyjnej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną i ich ochrony w Rzeczypospolitej Polskiej;

4) prowadzenie poradnictwa w zakresie wolności i praw osób wykonujących pracę zależną;

5) podejmowanie innych działań, o ile służą one ochronie wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną.

Zgodnie z założeniami projektowymi Rzecznik ma zostać wyposażony w liczne narzędzia umożliwiające mu realizację zadań, w tym m.in. będzie mógł je wykonywać poprzez:

1) wystąpienia publiczne, publikowane w środkach masowego przekazu;

2) kierowanie wniosków o podjęcie inicjatywy ustawodawczej;

3) kierowanie wystąpień do ministra adekwatnego do spraw pracy, adekwatnego organu Państwowej Inspekcji Pracy, innych organów, organizacji lub instytucji, podmiotu zatrudniającego osoby fizyczne do wykonywania pracy zależnej;

4) inicjowanie postępowań sądowych i administracyjnych (w tym postępowań zmierzających do podjęcia uchwał przez Sąd Najwyższy i Naczelny Sąd Administracyjny) oraz udział w tych postepowaniach;

5) przystąpienie do sporów zbiorowych.

Rzecznik będzie podejmował czynności z urzędu lub na wniosek złożony przez osobę wykonującą pracę zależną lub związek zawodowy lub inną organizację społeczną działającą na rzecz osób wykonujących pracę zależną.

Sprawozdawczość Rzecznika

Rzecznik będzie każdego roku przedstawiał Sejmowi i Senatowi sprawozdanie ze swojej działalności w roku ubiegłym.

Ponadto do jego obowiązków będzie należało coroczne opracowanie raportu o stanie przestrzegania praw pracowniczych w Rzeczypospolitej Polskiej oraz wniosków i rekomendacji co do jego poprawy. Rzecznik będzie przedstawiał raport Sejmowi, Senatowi, Radzie Ministrów, ministrowi adekwatnemu do spraw pracy oraz Głównemu Inspektorowi Pracy.

Ze względu na to, iż projekt ustawy jest przedmiotem prac legislacyjnych, jego ostateczna wersja może mieć kształt od przedstawionego projektu. Będziemy śledzili losy projektowanych zmian, o czym poinformujemy Państwa na naszym blogu.