1 rok temu
Jak symulatory i wirtualna rzeczywistość mogą wspomóc szkolenie maszynistów?
Poziom wyszkolenia kadr wpływa na bezpieczeństwo w każdym sektorze gospodarki. Wypadki w transporcie generują koszty, których można uniknąć. Odpowiednie przygotowanie do zawodu i ciągłe doskonalenie umiejętności pracowników jest szczególnie ważne w transporcie kolejowym. Jak kształtujemy procesy szkolenia i rozwijania kompetencji i jak mogą być one wspierane przez nowoczesne technologie, takie jak symulatory i wirtualna rzeczywistość?
Maszyniści stanowią jedną z kluczowych grup zawodowych z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Dlatego potrzebne są kompleksowe działania wspomagające pracę tej grupy. Z jednej strony konieczne jest odpowiednie szkolenie od początku kariery zawodowej, z drugiej – pracę wspomagać powinna nowoczesna technika. Aby sprostać tym wyzwaniom, stworzyliśmy w Urzędzie Transportu Kolejowego nowoczesny System Egzaminowania i Monitorowania Maszynistów (SEMM). Będziemy towarzyszyć maszynistom od początku ich drogi zawodowej i monitorować przebieg ich kariery. Dzięki wsparciu Unii Europejskiej z Funduszu Spójności Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 w projekcie wykorzystaliśmy nowoczesne, bardzo innowacyjne rozwiązania.
Związek między jakością wyszkolenia maszynistów a liczbą zdarzeń najlepiej widać na przykładzie zdarzeń SPAD (od ang. signal passed at danger), czyli wypadków i incydentów polegających na niezatrzymaniu pojazdu kolejowego przed sygnałami zabraniającymi dalszej jazdy bądź na uruchomieniu pojazdu bez wymaganego zezwolenia. Przeprowadzone przez nas analizy wskazywały, iż 13% zdarzeń SPAD w 2020 r. spowodowali maszyniści z doświadczeniem poniżej roku, którzy stanowili tylko 2% wszystkich czynnych maszynistów. Proporcjonalnie więcej zdarzeń SPAD powodują maszyniści z doświadczeniem od roku do 5 lat. W sumie te dwie grupy stanowiące nieco ponad 20% ogólnej liczby maszynistów uczestniczą w aż 40% zdarzeń SPAD.
W wyniku tych analizach uznaliśmy, iż remedium będzie przeorganizowanie procesu szkolenia i egzaminowania kandydatów na maszynistów. Z tą myślą tworzyliśmy SEMM. Chcieliśmy wypracować skuteczne rozwiązanie systemowe, które w pełni wdrożone zapewni rozwój kompetencji kadr sektora kolejowego poprzez zwiększenie bezstronności egzaminów oraz przygotowanie jednolitego i niezależnego procesu egzaminowania. Projekt SEMM obejmuje wiele składowych z obszaru kwalifikacji maszynistów oraz wdraża nowoczesne, nieszablonowe rozwiązania. Istotnym i unikatowym na skalę europejską rozwiązaniem jest wprowadzenie podczas egzaminu na świadectwo maszynisty zadania na symulatorze pojazdu kolejowego. Podobne rozwiązania w procesie egzaminowania stosuje wyłącznie Holandia. Pozostałe kraje wykorzystują symulatory jedynie w czasie szkolenia i doskonalenia zawodowego.
Udało nam się przebudować cały proces egzaminowania. Dotychczas egzaminy dla kandydatów na maszynistów były prowadzone w komercyjnych ośrodkach szkolenia i egzaminowania o różnym poziomie oferty edukacyjnej. Od 2023 r. egzaminy dla kandydatów na maszynistów są państwowe i prowadzone przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego w Centrum Egzaminowania i Monitorowania Maszynistów (CEMM) w Warszawie. Przeprowadzany w jednolitym standardzie egzamin państwowy będzie gwarantował wysoki poziom wiedzy i umiejętności osób wchodzących do zawodu maszynisty. Pierwsze egzaminy na licencję maszynisty odbyły się w kwietniu tego roku. CEMM czeka teraz na kandydatów, którzy przystąpią do egzaminów na świadectwo maszynisty. Każdy kandydat na maszynistę w Polsce musi najpierw zdać egzamin teoretyczny na licencję maszynisty. Dopiero wtedy może przystąpić do szkolenia na świadectwo maszynisty, a następnie do drugiego egzaminu w CEMM.
Pierwsze egzaminy na licencje maszynisty odbyły się w kwietniu tego roku. CEMM czeka teraz na kandydatów do egzaminów na świadectwo maszynisty. Rozpoczniemy wtedy egzaminy na symulatorach. W CEMM znajdują się symulatory lokomotywy elektrycznej, elektrycznego zespołu trakcyjnego oraz lokomotywy manewrowej. Symulatory są przeznaczone do egzaminów na różne kategorie świadectwa maszynisty. Unikalną cechą tych symulatorów – w porównaniu do innych symulatorów wykorzystywanych w tej chwili do szkoleń w Polsce – są ujednolicone pulpity, spełniające wymogi ergonomii, prawidłowego rozmieszczenie przyrządów oraz TSI Loc&Pas. W symulatorach wykorzystane jest odwzorowanie 7 090 km rzeczywistych tras kolejowych.
Symulatory i wirtualna rzeczywistość są doskonałymi narzędziami w procesie szkolenia i egzaminowania, ponieważ zapewniają niemal rzeczywiste warunki do testowania umiejętności i reakcji maszynistów. Mam nadzieję, iż zainicjowane przez nas zmiany bezpośrednio wpłyną na bezpieczeństwo transportu kolejowego, które jest naszym nadrzędnym celem.
Zapraszamy na debatę „Nowoczesne narzędzia w procesie kształtowania kompetencji kadr w sektorze transportowym”, która odbędzie się w środę podczas drugiego dnia Forum. Symulator lokomotywy jest dostępny dla uczestników Forum przed budynkiem.
