2 tygodni temu
Nowe przepisy Kodeksu pracy dają pracownikom dodatkowy urlop w nagłych sytuacjach, jednak trzeba go wykorzystać do końca 2024 roku – w przeciwnym razie przepadnie. Wyjaśniamy, jak działa urlop od siły wyższej, kto może z niego skorzystać i dlaczego nie warto zwlekać.
Od ubiegłego roku pracownicy mają możliwość skorzystania z dodatkowych dni wolnych z powodu siły wyższej. Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła prawo do dwóch dni wolnego w razie nagłych zdarzeń, które wymagają osobistej obecności pracownika. W 2024 roku limit ten został odnowiony, ale warto pamiętać, iż wolne niewykorzystane do grudnia przepadnie. Przepisy nie zawierają precyzyjnej definicji siły wyższej, jednak za takie sytuacje uznaje się pilne sprawy rodzinne, jak wypadek czy choroba bliskiej osoby. Poniżej omówimy szczegółowo zasady, które warto znać, aby z dodatkowego wolnego skorzystać w pełni.
Podstawa prawna: Nowelizacja Kodeksu pracy
Nowe przepisy wynikają z nowelizacji Kodeksu pracy, która nadaje pracownikom dodatkowe prawo do wolnego od siły wyższej. Zgodnie z Kodeksem pracy, urlop od siły wyższej jest przyznawany na pilne sprawy rodzinne, wymagające obecności pracownika. Najważniejsze zasady tego zwolnienia to:
wymiar wolnego: 2 dni lub 16 godzin na każdy rok kalendarzowy;
sposób udzielania: zależnie od potrzeb pracownika, w dniach lub godzinach;
odpłatność: połowa wynagrodzenia za czas nieobecności;
obowiązek pracodawcy: przyjęcie wniosku złożonego przez pracownika choćby w dniu korzystania ze zwolnienia;
proporcjonalne naliczanie: dla osób pracujących na część etatu wymiar wolnego jest naliczany proporcjonalnie do liczby godzin pracy.
Czym jest siła wyższa? Interpretacja przepisów
Kodeks pracy nie podaje dokładnej definicji siły wyższej, jednak praktyka oraz opinie ekspertów pozwalają na określenie przykładowych sytuacji, które mogą kwalifikować się jako siła wyższa. Do takich okoliczności należą:
nagłe zdarzenia zdrowotne lub wypadki w rodzinie, które wymagają natychmiastowej interwencji pracownika;
niespodziewane sytuacje, które wpływają na życie rodzinne i są niezależne od pracownika;
konieczność osobistego stawienia się, np. w przypadku pomocy choremu lub poszkodowanemu członkowi rodziny.
Interpretacja ta oznacza, iż urlop od siły wyższej ma charakter elastyczny i może być stosowany w sytuacjach wyjątkowych, gdy pracownik musi podjąć niezwłoczne działania.
Jak złożyć wniosek o wolne od siły wyższej? Wskazówki dla pracowników
Prawo do wolnego od siły wyższej może być realizowane na podstawie wniosku złożonego przez pracownika, którego forma jest dowolna. Warto zwrócić uwagę na najważniejsze zasady:
brak formalnego wzoru: wniosek można złożyć w dowolnej formie, ustnie lub pisemnie;
termin składania: pracownik musi zgłosić potrzebę wolnego najpóźniej w dniu, kiedy planuje nieobecność;
wybór pracownika: to pracownik decyduje, czy skorzysta z wolnego w wymiarze godzinowym, czy całodniowym;
przechowywanie dokumentacji: pracodawca powinien zachować kopię wniosku w dokumentacji kadrowej.
Pracownicy mogą skorzystać z tego prawa w zależności od swoich potrzeb – nie muszą wykorzystywać wszystkich godzin jednorazowo, ale w razie konieczności przysługujące wolne jest dostępne choćby w dniu zgłoszenia.
Wymiar godzinowy i wynagrodzenie – ile przysługuje pracownikowi?
Urlop od siły wyższej jest przyznawany w formie płatnego wolnego, jednak wynagrodzenie za ten czas jest obniżone. Pracownicy powinni wiedzieć, jakie są zasady w zakresie:
wynagrodzenia: pracownik otrzymuje 50% swojej stawki godzinowej za czas wolny od siły wyższej;
proporcjonalności: pracownicy zatrudnieni na część etatu otrzymują wolne w godzinach dostosowanych do ich wymiaru pracy;
naliczania dni lub godzin: pracownik ma do wyboru 16 godzin lub 2 dni na rok kalendarzowy, przy czym to on decyduje o sposobie rozliczenia wolnego.
Zasady te pozwalają pracownikom na skorzystanie z wolnego bez rezygnacji z całego wynagrodzenia, jednak należy pamiętać, iż nie jest to pełnopłatny urlop.
Siła wyższa a prawa pracownika – podsumowanie
Urlop od siły wyższej to cenne uprawnienie, które pozwala pracownikom na reagowanie w sytuacjach nadzwyczajnych. Jego najważniejsze cechy to:
konieczność wykorzystania do końca roku: niewykorzystane wolne nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy;
elastyczność: pracownik sam decyduje o formie wolnego, a pracodawca musi przyjąć wniosek;
pomoc w nagłych sytuacjach: prawo to pozwala na niezwłoczne wsparcie bliskich w potrzebie.
To rozwiązanie umożliwia pracownikom lepszą organizację życia rodzinnego w kryzysowych momentach i daje możliwość przerwania pracy, gdy jest to niezbędne.
