Work-life balance to w Polsce fikcja?

Równowaga między życiem prywatnym a zawodowym to Święty Graal polskich pracowników. W teorii każdy z nas wie, iż warto ją mieć. W praktyce często biegniemy na urlop z laptopem pod pachą, a maile służbowe odczytujemy szybciej niż wiadomości od znajomych.

Z jednej strony chcemy robić kariery, zdobywać nowe kompetencje i dowozić projekty. Z drugiej — marzymy o czasie dla rodziny, o pasjach, które nie mają nic wspólnego z pracą i o urlopie, w trakcie którego nasz telefon służbowy zostanie w szufladzie.

Ale czy naprawdę potrafimy odpoczywać po pracy? Co sprawia, iż blisko połowa pracowników w Polsce czuje się wypalonych zawodowo? Żeby to sprawdzić, zapytaliśmy ponad 500 z nich o to, jak w praktyce radzą sobie z utrzymaniem work-life balance. Oto wyniki badania wraz z komentarzem.

Nasz work-life balance w praktyce. Czy Polacy potrafią o siebie zadbać?

Dbanie o work-life balance — czyli równowagę między życiem prywatnym a zawodowym — polega na mądrym zarządzaniu swoją energią, czasem i uwagą w zgodzie z własnymi wartościami. Praca i wypoczynek nie muszą zajmować nam tyle samo czasu, jednak powinniśmy mieć przestrzeń na jedno i drugie.

Jak zauważa P. Delecta w artykule dla International Journal of Current Research, brak takiej równowagi niesie za sobą poważne konsekwencje osobiste, rodzinne i organizacyjne. Najczęściej prowadzi do stresu, problemów zdrowotnych, konfliktów rodzinnych oraz spadku zaangażowania i lojalności wobec firmy.

Ale czy Polacy rzeczywiście potrafią zachować równowagę między życiem zawodowym a prywatnym?

Na pierwszy rzut oka nie wygląda to źle. Z naszego badania wynika, iż 21% pracowników zdecydowanie ma czas na prawdziwy odpoczynek i regenerację po pracy, a kolejne 32% — iż raczej go ma. To w sumie ponad połowa respondentów. Jednak kolejne 34% badanych tylko czasami ma możliwości odpocząć. A co ósma osoba przyznaje wprost, iż po pracy nie potrafi się zregenerować.

Co ciekawe, na brak odpoczynku najczęściej skarżą się pracownicy w wieku 26–39 lat (21% osób w tej grupie) — czyli ci, którzy łączą rozwijanie kariery z obowiązkami rodzinnymi — oraz osoby pracujące hybrydowo (19%): częściowo zdalnie, a częściowo w biurze.

Podobnych danych na ten temat dostarczył już raport „Perspectives on the Study of Work-life Balance” z 2002 roku. Wówczas brak równowagi między życiem prywatnym a zawodowym częściej deklarowały osoby z długim doświadczeniem zawodowym, na stanowiskach kierowniczych, posiadające dzieci lub wykonujące kilka zajęć jednocześnie.

A jak Polacy oceniają dziś swój work-life balance?

Wyniki są dość zróżnicowane. 11% badanych przyznaje, iż żyje głównie pracą i nie ma czasu w życie prywatne. Kolejne 25% respondentów próbuje dbać o równowagę, ale wciąż czuje, iż to praca zajmuje im najwięcej czasu. W praktyce oznacza to, iż ponad 1/3 pracowników w Polsce częściej stawia na karierę niż na odpoczynek i swoje inne potrzeby.

Na szczęście pozostali podchodzą do tego inaczej. 22% ankietowanych twierdzi, iż czasami udaje im się zachować równowagę, choć łatwo ją tracą. Kolejne 23% zwykle potrafi oddzielać życie zawodowe od prywatnego. Natomiast 19% pracowników (czyli prawie co piąty z nich) jasno deklaruje, iż potrafi dbać o swój work-life balance na co dzień.

A czy Polacy mają strategie i zasady, które im w tym pomagają? Okazuje się, iż nie zawsze. Ponad 36% badanych przyznaje, iż choć posiada takie zasady, to często je łamie. Kolejne 26% dopiero planuje je wprowadzić, a 12% nie ma i nie planuje ich mieć.

Tylko 26% ankietowanych ma jasno określone nawyki i granice w tym zakresie. Najczęściej są to młodzi pracownicy, poniżej 26. roku życia. Może to być spowodowane innymi priorytetami nowego pokolenia i/lub mniejszą ilością obowiązków rodzinnych.

Wypalenie zawodowe zmorą Polaków

Mimo iż w mediach i polityce coraz częściej mówi się o zachowaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym — przykładowo, w kwietniu 2023 roku Unia Europejska wydała tzw. dyrektywę work-life balance — to aż 45% naszych respondentów czuje się wypalonych zawodowo. To niemal co drugi pracownik. W sposób szczególny dotyka to osób zatrudnionych w administracji publicznej (w tej grupie odpowiedź twierdzącą wskazało 53% badanych).

Ponadto aż 72% uczestników naszego badania zna inną osobę, która odczuwa wypalenie zawodowe. A to oznacza, iż skutki tego syndromu — spadek motywacji, absencje, trudne relacje w pracy czy obniżona efektywność — mogą dotykać już całych zespołów i organizacji.

To zjawisko jest jednak trudne do uchwycenia. Jak zauważa Beata Mańkowska w artykule „Wypalenie zawodowe. Dylematy wokół istoty zjawiska oraz jego pomiaru”, mimo kilkudziesięciu lat badań naukowcy przez cały czas nie wypracowali jednej spójnej definicji wypalenia zawodowego. Najczęściej mówi się o jego trzech wymiarach: wyczerpaniu emocjonalnym, depersonalizacji (czyli dystansie wobec pracy i innych osób) oraz obniżonym poczuciu osobistych dokonań.

Ale jedno jest pewne: znaczna część pracowników w Polsce odczuwa skutki psychicznego i fizycznego przeciążenia. Z naszych danych wynika, iż główne przyczyny wypalenia to przeciążenie obowiązkami (33%) i zbyt niskie wynagrodzenie (24%), które nie rekompensuje naszego faktycznego wkładu w pracę.

Pozostałe przyczyny wypalenia zawodowego to m.in.:

• brak kontroli i wpływu na swoją pracę — 9%
• brak równowagi między życiem prywatnym a zawodowym — 8%
• monotonia i brak rozwoju zawodowego — 7%
• niedopasowanie naszych wartości i przekonań do wartości firmy — 6%
• brak poczucia sensu i celu pracy — 5%
• wysoka odpowiedzialność bez realnego wsparcia firmy — 4%
• trudne relacje w pracy — 3%.

Co istotne, wiele z tych czynników już wcześniej wskazywano w badaniach naukowych. Na przykład według metaanalizy z 2015 roku, która dotyczyła wypalenia zawodowego wśród polskich pielęgniarek, ten syndrom najczęściej był spowodowany presją czasu, nadmiarem obowiązków oraz rozdźwiękiem między oczekiwaniami pracowników a realiami pracy.

Work-life balance po pracy. Czy potrafimy odpoczywać?

Odpoczynek zaczyna się wtedy, gdy w czasie wolnym potrafimy przestać myśleć o pracy i zająć się czymś innym. A jak to wygląda w praktyce?

Jak się okazuje, całkiem dobrze. Bo ponad 72% pracowników potrafi nie myśleć o sprawach zawodowych po pracy (i tylko 16% z nich ma z tym pewne trudności). Co ciekawe, odpowiedź twierdzącą w tym pytaniu wskazało aż 74% zatrudnionych zdalnie lub w biurze i tylko 59% osób, które pracującą w trybie hybrydowym — czyli nie mają jasno zdefiniowanego miejsca pracy.

Niestety — 28% ogółu respondentów wprost przyznaje, iż po godzinach nie potrafi odciąć się od pracy. Oto główne powody tego stanu rzeczy:

• poczucie zbyt dużej odpowiedzialności za pracę — 49%
• obawy, czy wszystkie zadania wykonało się poprawnie — 44%
• lęk przed przeoczeniem ważnych spraw lub zapomnieniem o zadaniu — 30%
• automatyczne, nawykowe myślenie o pracy — 28%
• niedokończone obowiązki, które nie dają nam spokoju — 21%
• brak umiejętności skutecznego odpoczynku od obowiązków zawodowych — 18%
• trudności z odpuszczaniem i tendencja do perfekcjonizmu — 17%
• oczekiwanie przez firmę dostępności poza godzinami pracy — 17%.

U mężczyzn dominują: zbyt duże poczucie odpowiedzialności za pracę (50%), obawa o jakość wykonanych zadań (43%) oraz automatyczne myślenie o sprawach zawodowych (35%). Z kolei u kobiet najczęstsze są: martwienie się o jakość swojej pracy (48%), zbyt duża odpowiedzialność (48%) i obawa przed przeoczeniem ważnych spraw lub zapomnieniem o jakimś zadaniu (29%).

Te granice dodatkowo zacierają realia pracy. Bo ponad połowa pracowników (53%) zabiera obowiązki do domu, a dwie trzecie (65%) odpowiada na wiadomości służbowe po godzinach — choćby sporadycznie. A to oznacza, iż dla wielu z nas dzień pracy rzadko kończy się po wyjściu z biura.

Jednak mamy też dobrą wiadomość. Wśród osób, które potrafią się odciąć od pracy, najczęstszą motywacją do odpoczynku są ich pasje i inne cele pozazawodowe (46%). Ważne są również relacje z bliskimi (42%) oraz świadome dbanie o zdrowie psychiczne (36%) — szczególnie dla kobiet. Prawie 30% badanych odpoczywa, bo wie, iż dzięki temu następnego dnia jest się bardziej efektywnym w pracy.

Wyraźnie więc widać, iż o zachowaniu work-life balance decydują nie tylko nasze nawyki, ale też wartości, którymi się kierujemy. o ile nasze pasje, rodzina i zdrowie liczą się dla nas bardziej niż kariera, łatwiej postawić nam wyraźną granicę.

Urlopy Polaków a work-life balance

Urlop powinien służyć regeneracji. Tymczasem ponad 23% ankietowanych nie ma poczucia, iż może bez stresu wziąć wolne i nie martwić się pracą. To pokazuje, iż choćby gdy formalnie wychodzimy z biura, to psychicznie często wciąż tam jesteśmy.

Co ciekawe, szefowie są wówczas bardziej zrelaksowani niż ich podwładni — ponieważ wizją wakacji stresuje się już co czwarty pracownik i tylko co dziesiąty właściciel firmy.

Nie pomaga fakt, iż 27% badanych zdarza się pracować w trakcie urlopu. Dla kontrastu, 64% naszych respondentów tego nie robi, zaś pozostałe 9% do czasu naszego badania jeszcze nie skorzystało z dni wolnych.

Osoby, które na ostatnim urlopie wykonywały zadania służbowe, w większości zrobiły to kilka razy (54%) lub tylko raz (41%). Niestety, ponad 5% badanych w tej grupie zadeklarowało pracę każdego dnia — a to oznacza, iż dla nich tegoroczny urlop praktycznie nie istniał.

No dobrze — ale dlaczego Polacy w ogóle zajmują się pracą podczas wakacji? Najczęściej decydują o tym:

• zbyt duże poczucie odpowiedzialności za pracę — 52%
• niedokończenie wszystkich zadań przed urlopem — 26%
• oczekiwanie dostępności przez przełożonych — 24%
• fakt, iż niektóre obowiązki (np. kontakt z kontrahentami lub urzędami) muszą być wykonane bez względu na ewentualny urlop — 20%
• obawy, iż coś się „zawali” podczas naszej nieobecności — 18%
• trudności z odpuszczaniem i perfekcjonizmem — 13%
• obawy przed utratą pracy lub możliwości awansu — 11%
• zapewnienie sobie mniejszej ilości pracy po powrocie z urlopu — 10%.

Z danych wyłania się jeszcze jeden obraz. Otóż mężczyźni, częściej od kobiet, czują zbyt dużą odpowiedzialność za swoją pracę, potrzebują dokończyć część zadań lub skarżą się, iż to przełożeni oczekują od nich dostępności w trakcie urlopu. Z kolei kobiety częściej mają wyzwanie z perfekcjonizmem i/lub pracują w zawodach, w których należy dotrzymać terminu bez względu na urlop.

Te wyniki jasno pokazują, iż urlop w Polsce czasami nie spełnia swojej roli. Choć dla większości z nas pozostaje on raczej strefą wolną od obowiązków, to równocześnie wielu osobom dostarcza stresu, a powrót do pracy po wakacjach bywa jeszcze trudniejszy.

Kultura pracy w Polsce a work-life balance

Na jakość życia zawodowego i prywatnego nie wpływa wyłącznie indywidualna postawa pracownika. Duże znaczenie ma sama kultura pracy: to, jakie wartości promują przełożeni i jak organizacje podchodzą do granicy między pracą a odpoczynkiem. Jak to wygląda w Polsce?

Nasze dane wskazują, iż tylko 27% pracowników jest regularnie zachęcanych przez firmę do dbania o work-life balance. Kolejne 31% dostaje taką zachętę od czasu do czasu. Jednak 42% nigdy nie otrzymało takiego komunikatu — co może oznaczać, iż w wielu firmach równowaga między życiem zawodowym a prywatnym pracowników nie jest aż tak istotna.

Jeszcze bardziej niepokojące są normy kulturowe związane z „byciem zapracowanym”. 61% naszych respondentów uważa, iż w ich miejscu pracy jest to traktowane jako coś pozytywnego — zawsze lub czasami. Wniosek? Im bardziej ktoś jest przeciążony, tym lepszy ma wizerunek w oczach współpracowników i przełożonych.

Takie podejście ma swoje konsekwencje. Już 67% badanych miewa poczucie winy, gdy w czasie wolnym odpoczywają zamiast pracować. A 71% bywa ocenianych przez pryzmat zaangażowania zawodowego. Trudno więc mówić o pełnym komforcie odpoczynku, jeżeli w tle stale towarzyszy nam presja bycia „pracowitym”. To może być jeden z powodów, dla których — według danych Eurostatu z 2024 roku — Polacy są jednym najbardziej zapracowanych narodów w Europie.

Nic dziwnego, iż w ogólnej ocenie badanych kultura pracy w Polsce nie sprzyja zachowaniu work-life balance. Tylko 34% badanych uważa, iż nasza kultura pracy pomaga zachować równowagę między życiem a pracą (raczej lub zdecydowanie), podczas gdy 56% respondentów jest przeciwnego zdania.

Jednak badania pokazują, iż wsparcie instytucjonalne może realnie zmienić tę sytuację. W krajach nordyckich, gdzie istnieje szeroka sieć usług opiekuńczych i prorodzinnych, poziom konfliktu praca–życie jest niższy (choć formalne rozwiązania nie zawsze są wystarczające). Z kolei we Francji, mimo rozbudowanej polityki socjalnej, to tradycyjny podział obowiązków domowych przez cały czas utrudnia kobietom zachowanie pełnej równowagi w tym zakresie.

Ważną rolę odgrywa też organizacja pracy. Autorzy artykułu „ Why work-life balance now?” podkreślają, iż elastyczne formy zatrudnienia mogą być narzędziem wspierania równowagi — ale tylko wtedy, gdy wynikają z potrzeb pracownika, a nie interesu pracodawcy. jeżeli „elastyczność” oznacza nieregularne godziny pracy, wymóg nadgodzin albo nieprzewidywalny grafik, w praktyce prowadzi do jeszcze większego obciążenia.

Unia Europejska coraz częściej podkreśla, iż work-life balance łączy się z równością płci i długofalową stabilnością rynku pracy. Lepsze dostosowanie warunków zatrudnienia do życia prywatnego nie tylko poprawia dobrostan pracowników, ale też sprzyja wyższej aktywności zawodowej kobiet i osób starszych.

Polacy wydają się być tutaj na dobrej drodze, jednak mają jeszcze wiele do zrobienia. Nasze dane wskazują, iż to nie brak indywidualnej motywacji jest główną barierą w dbaniu o równowagę, ale właśnie kultura pracy i warunki, w jakich funkcjonują pracownicy.

Podsumowanie

Oto najważniejsze wnioski z badania:

• 21% polskich pracowników zawsze ma czas na prawdziwy odpoczynek i regenerację po pracy, a co ósmy nie ma go wcale
• 19% respondentów prawidłowo dba o swój work-balance, 45% robi to zwykle lub czasami, a 11% żyje głównie pracą i nie ma czasu w życie prywatne
• 45% uczestników badania czuje się wypalonych zawodowo — najczęściej z powodu przeciążenie obowiązkami (33%) lub niskiego wynagrodzenia (24%)
• 72% pracowników w Polsce zna kogoś, kto doświadczył wypalenia zawodowego
• 53% ankietowanych przyznaje, iż zdarza im się zabierać pracę do domu, a 65% czuje presję, by odpowiadać na wiadomości służbowe po godzinach
• niemal co czwarty pracownik nie ma poczucia, iż może spokojnie wziąć urlop i nie martwić się pracą
• 27% badanych pracowników twierdzi, iż zdarzyło im się pracować w trakcie urlopu
• 67% respondentów miewa poczucie winy, gdy w czasie wolnym odpoczywają zamiast pracować (z czego 13% odczuwa je bardzo często, a 27% — czasami)
• 42% pracujących Polaków uważa, iż przełożony nie zachęca ich do dbania o work-life balance.

Metodologia

W badaniu wzięło udział 501 osób, które pracują zawodowo — w różnym wieku, różnej płci i na różnych etapach kariery. Dobór uczestników badania był losowy. Ankieta zawierała 33 pytania jednokrotnego i wielokrotnego wyboru oraz otwarte. Odpowiedzi zbierano w dniach 8–16 sierpnia 2025 roku.

O nas
LiveCareer to miejsce, w którym dowiesz się wszystkiego o pisaniu CV oraz listów motywacyjnych, a także znajdziesz nowoczesne szablony CV. Setki tysięcy kandydatów stworzyły w naszym kreatorze CV dokumenty aplikacyjne, które pomogły im zdobyć wymarzone stanowiska.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.

Źródło: LiveCareer