Dawid Kasperski

W kontekście energetyki oznacza to przejście z modelu opartego na paliwach kopalnych do systemu opartego w dużej mierze na odnawialnych źródłach energii (OZE), efektywności energetycznej i odpowiedzialnym zarządzaniu zasobami naturalnymi. Dla skutecznego przebiegu tego procesu potrzebne są odpowiednio przygotowane kadry. Tu z pomocą przychodzi Sektorowa Rama Kwalifikacji dla Energetyki (SRKE), a zwłaszcza jej wyznacznik VI: Zrównoważony rozwój.

Kompetencje jako fundament transformacji

SRKE dostarcza szczegółowy opis efektów uczenia się pogrupowanych według poziomów kwalifikacji od 3 do 8. Wyznacznik VI obejmuje wiedzę i umiejętności związane z:

• efektywnością energetyczną,
• regulacjami środowiskowymi,
• redukcją emisji i odzyskiwaniem energii,
• gospodarowaniem zasobami naturalnymi,
• wpływem energetyki na ekosystemy,
• technologiami minimalizującymi wpływ procesów energetycznych na środowisko,
• oceną cyklu życia urządzeń energetycznych i ich wpływu na środowisko naturalne.

Kompetencje te przekładają się na konkretne działania operacyjne i strategiczne. Przykładowo, kompetencja „potrafi analizować efektywność energetyczną technologii OZE” w SRKE znajduje się na poziomie 5, a kompetencja „opracowuje strategie poprawy efektywności z wykorzystaniem najnowszych rozwiązań” – na poziomie 7. Kompetencja „potrafi opracowywać długofalowe strategie zarządzania zasobami naturalnymi i wdrażać zaawansowane technologie ograniczające wpływ procesów energetycznych na ekosystemy” znajduje się na poziomie 8, czyli na najwyższym poziomie kwalifikacji w SRKE. To właśnie takie umiejętności będą decydować o przyszłości polskiego sektora energetycznego.

Dlaczego to takie ważne dla Polski?

Polska stoi przed koniecznością szybkiej transformacji energetycznej. Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu do 2030 r. (Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 – wersja 2019 r.) oraz Europejski Zielony Ład (Europejski Zielony Ład) wyznaczają ambitne cele redukcji emisji CO2, zwiększenia udziału OZE i poprawy efektywności energetycznej. Dodatkowo wojna w Ukrainie i wynikające z niej zaburzenia w globalnym rynku surowców energetycznych pokazały, jak ważne jest uniezależnienie się od paliw kopalnych. Transformacja ta nie może się jednak odbywać bez zaangażowania odpowiednio przygotowanej kadry – inżynierów, techników, specjalistów ds. OZE, decydentów i analityków rynku energii. To oni będą projektować, zarządzać i oceniać nowe systemy energetyczne.

Wśród szczególnie istotnych kompetencji znajdują się te dotyczące:

• oceny oddziaływania na ekosystemy w kontekście inwestycji energetycznych,
• wdrażania i modyfikacji technologii ograniczających emisje gazów cieplarnianych,
• odzyskiwania energii w procesach przemysłowych,
• planowania wykorzystania zasobów naturalnych w duchu gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) (Efektywność energetyczna).

SRKE zapewnia ramę, dzięki której kompetencje te mogą być systematycznie rozwijane, w uporządkowany sposób i w ścisłym powiązaniu z rzeczywistymi potrzebami rynku.

Od edukacji do wdrażania – zastosowanie SRKE w praktyce

SRKE może być praktycznym narzędziem w rękach edukatorów, uczelni technicznych, firm szkoleniowych i pracodawców. Pozwala tworzyć programy nauczania odpowiadające realnym wyzwaniom sektora, m.in. dotyczące takich zagadnień, jak:

• ocena oddziaływania na ekosystemy (poziom 6),
• optymalizacja zużycia energii (poziom 5),
• planowanie strategii zwiększania udziału OZE (poziom 7),
• prognozowanie długofalowego wpływu emisji (poziom 8),
• wdrażanie technologii minimalizujących emisje (poziom 6 i 7),
• opracowywanie i zarządzanie planami gospodarowania odpadami energetycznymi (poziom 7 i 8).

Co więcej, SRKE można wykorzystywać jako punkt odniesienia przy tworzeniu opisu kwalifikacji wolnorynkowych w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (ZSK) (Jak opisać kwalifikację rynkową i zaprojektować dla niej walidację). Na przykład kwalifikacje takie jak „planowanie efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej” czy „zarządzanie projektami energetycznymi w duchu zrównoważonego rozwoju” mogą być opisane i zatwierdzone na podstawie ramy sektorowej.

Przyszłość należy do zielonych zawodów

Rozwój nowych kompetencji pociąga za sobą pojawienie się nowych zawodów. Już dziś obserwujemy rosnące zapotrzebowanie na takich specjalistów, jak:

• analitycy efektywności energetycznej,
• audytorzy GOZ,
• projektanci systemów odzysku energii,
• eksperci ds. dekarbonizacji,
• specjaliści ds. środowiskowej oceny cyklu życia (LCA) urządzeń energetycznych.

Zawody te będą fundamentem gospodarki przyszłości. Dobrze wykształcona kadra umożliwi nie tylko realizację celów klimatycznych, ale także zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez rozwój nowoczesnych technologii energetycznych i zielonych innowacji. Jak pokazuje raport Forum Energii „Transformacja energetyczna w praktyce” (Transformacja energetyczna w praktyce), skuteczne przeprowadzenie zmian w sektorze energetycznym wymaga nie tylko technologii, ale przede wszystkim odpowiednio przygotowanej kadry oraz współpracy międzysektorowej.

W obliczu zmian klimatycznych, kryzysu energetycznego i konieczności modernizacji gospodarki nie wystarczy mieć dobre intencje i nowoczesne technologie – potrzeba jeszcze ludzi, którzy będą potrafili te technologie projektować, wdrażać, monitorować i rozwijać. Kompetencje zawarte w wyznaczniku VI SRKE nie tylko odpowiadają na te potrzeby, ale stanowią ich fundament. jeżeli chcemy, by Polska miała bezpieczną, niskoemisyjną i konkurencyjną energetykę, musimy inwestować w ludzi posiadających kompetencje przyszłości. W szczególności potrzebujemy narzędzi systemowych takich jak SRKE, które pozwolą rozwijać i certyfikować te kompetencje w sposób przejrzysty, mierzalny i zgodny z potrzebami rynku.

Zrównoważony rozwój to nie tylko hasło, ale konkretna strategia działania oparta na wiedzy, odpowiedzialności i umiejętnościach. SRKE pokazuje, jak tę strategię przełożyć na codzienną praktykę edukacyjną i zawodową. Przyszłość energetyki w Polsce zależy od tego, jak dobrze potrafimy z tego narzędzia skorzystać.