Podatek od towarów i usług (VAT) to jedno z podstawowych obciążeń podatkowych dla przedsiębiorców w Polsce. Obowiązek jego naliczania i odprowadzania dotyczy większości firm, jednak w określonych przypadkach przedsiębiorcy mogą skorzystać ze zwolnienia z VAT, co oznacza brak konieczności doliczania podatku do sprzedawanych towarów i usług. Zwolnienie to może znacząco uprościć rozliczenia księgowe oraz zmniejszyć formalności związane z prowadzeniem działalności.
Polskie przepisy przewidują dwa główne rodzaje zwolnień: zwolnienie podmiotowe z VAT, które przysługuje przedsiębiorcom o niskich obrotach, oraz zwolnienie przedmiotowe z VAT, dotyczące określonych rodzajów działalności wskazanych w ustawie. Warto znać zasady tych zwolnień, ponieważ mogą one pomóc w optymalizacji podatkowej i zmniejszeniu kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.
W tym artykule szczegółowo omówimy, jakie warunki trzeba spełnić, aby skorzystać ze zwolnienia z VAT, do jakiej kwoty można prowadzić działalność bez obowiązku rejestracji jako podatnik VAT oraz jakie zmiany w tym zakresie obowiązują w 2025 roku. Dodatkowo pokażemy, jak w ramach Bizky można wystawiać faktury bez VAT, co stanowi atrakcyjne rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy chcą uniknąć rejestracji jako podatnik VAT i jednocześnie legalnie rozliczać swoją działalność.
Zwolnienie podmiotowe z VAT – kto może z niego skorzystać?
Jednym z najczęściej stosowanych rodzajów zwolnienia jest zwolnienie podmiotowe z VAT, które przysługuje przedsiębiorcom osiągającym niskie obroty. Podstawą prawną tego zwolnienia jest art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, zgodnie z którym firmy, których roczny obrót nie przekroczył określonego limitu, nie mają obowiązku rejestracji jako czynni podatnicy VAT. W 2025 roku ten limit wynosi 200 000 zł rocznego przychodu, co oznacza, iż przedsiębiorca, który nie przekroczy tej kwoty, może korzystać ze zwolnienia z VAT do 200 tys.
Z podmiotowego zwolnienia z VAT mogą skorzystać zarówno jednoosobowe działalności gospodarcze, jak i spółki, o ile ich roczny obrót mieści się w ustawowym limicie. Zwolnienie to jest szczególnie korzystne dla firm świadczących usługi dla klientów indywidualnych, którzy nie odliczają VAT, ponieważ pozwala na oferowanie konkurencyjnych cen. Warto jednak pamiętać, iż niektóre branże, takie jak usługi prawnicze czy doradcze, nie mogą korzystać z tego rozwiązania, choćby jeżeli ich obrót nie przekracza limitu.
Przedsiębiorca, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego VAT, nie musi składać deklaracji VAT ani prowadzić szczegółowej ewidencji sprzedaży dla celów podatkowych, co znacznie upraszcza księgowość. Jednak w przypadku przekroczenia limitu 200 000 zł w trakcie roku firma traci prawo do zwolnienia i jest zobowiązana do rejestracji jako podatnik VAT od momentu przekroczenia tej kwoty.
Zwolnienie przedmiotowe z VAT – dla jakich działalności?
Drugim rodzajem zwolnienia z podatku VAT jest zwolnienie przedmiotowe z VAT, które nie zależy od wysokości osiąganych przychodów, ale od rodzaju prowadzonej działalności. Oznacza to, iż choćby jeżeli firma przekracza limit 200 000 zł, przez cały czas może być zwolniona z obowiązku naliczania i odprowadzania VAT, pod warunkiem iż jej działalność znajduje się w katalogu zwolnień określonych w ustawie o VAT.
Podstawę prawną tego zwolnienia stanowi art. 43 ustawy o VAT, który wymienia konkretne usługi i towary objęte zwolnieniem. Wśród nich znajdują się m.in.:
- usługi medyczne świadczone przez lekarzy i pielęgniarki,
- usługi edukacyjne, np. nauczanie w szkołach i na uczelniach,
- usługi finansowe, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy o VAT, obejmujące m.in. kredyty, pożyczki i zarządzanie funduszami inwestycyjnymi,
- usługi ubezpieczeniowe,
- wynajem nieruchomości mieszkalnych na cele prywatne, zgodnie z zasadami zwolnienia z VAT wynajmu mieszkania,
- niektóre usługi kulturalne i sportowe, np. działalność bibliotek, muzeów czy organizacja imprez sportowych.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność objętą zwolnieniem przedmiotowym z VAT nie muszą rejestrować się jako podatnicy VAT i nie mają obowiązku doliczania tego podatku do swoich faktur. Warto jednak pamiętać, iż jeżeli świadczą zarówno usługi zwolnione, jak i opodatkowane, mogą być zobowiązani do częściowego rozliczania VAT i prowadzenia odpowiedniej ewidencji.
W kolejnym akapicie omówimy, jakie są konsekwencje przekroczenia limitu zwolnienia oraz kiedy przedsiębiorca powinien zrezygnować ze zwolnienia na rzecz bycia czynnym podatnikiem VAT.
Zwolnienie z VAT – co po przekroczeniu limitu?
Przedsiębiorcy korzystający ze zwolnienia podmiotowego z VAT muszą na bieżąco monitorować swoje przychody, ponieważ przekroczenie rocznego limitu 200 000 zł oznacza automatyczną utratę prawa do zwolnienia. Zgodnie z art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, jeżeli w ciągu roku obrotowego firma przekroczy tę kwotę, zobowiązana jest do rejestracji jako czynny podatnik VAT i naliczania tego podatku od pierwszej transakcji przekraczającej limit.
W praktyce oznacza to, iż przedsiębiorca musi:
- Złożyć wniosek VAT-R w urzędzie skarbowym w terminie 7 dni od momentu przekroczenia limitu.
- Rozpocząć naliczanie VAT na fakturach i uwzględniać go w cenie oferowanych towarów lub usług.
- Prowadzić pełną ewidencję sprzedaży i zakupów, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami księgowymi.
- Składać deklaracje VAT-7 lub VAT-7K (w zależności od wybranego sposobu rozliczania).
Dla niektórych firm przejście na pełne opodatkowanie VAT może być korzystne, ponieważ umożliwia odliczanie podatku VAT od zakupów firmowych. Jednak w przypadku działalności skierowanej do klientów indywidualnych (B2C), konieczność doliczenia 23% VAT do ceny może sprawić, iż usługi staną się mniej konkurencyjne.
Czasami przedsiębiorca może dobrowolnie zrezygnować ze zwolnienia i zarejestrować się jako podatnik VAT, choćby jeżeli nie przekroczył limitu 200 000 zł. Takie rozwiązanie może być korzystne w przypadku firm, które ponoszą duże koszty i chcą odliczać VAT od zakupów, np. w branży IT czy e-commerce.
Świadczenie usług poza terytorium kraju a zwolnienie z VAT
Przedsiębiorcy świadczący usługi dla klientów zagranicznych często zastanawiają się, czy mogą skorzystać ze zwolnienia z VAT w przypadku transakcji międzynarodowych. W polskich przepisach obowiązuje zasada, zgodnie z którą miejsce opodatkowania usług zależy od tego, gdzie znajduje się ich nabywca.
Zgodnie z art. 28b ustawy o VAT, jeżeli usługi są świadczone dla firm (B2B) mających siedzibę poza Polską, uznaje się, iż miejscem opodatkowania jest kraj siedziby nabywcy. Oznacza to, iż w Polsce nie nalicza się VAT, a obowiązek podatkowy spoczywa na zagranicznym kontrahencie. Dzięki temu polski przedsiębiorca – choćby jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT – może wystawić fakturę bez podatku VAT, stosując adnotację „odwrotne obciążenie” (reverse charge).
Natomiast w przypadku sprzedaży usług dla klientów indywidualnych (B2C), obowiązują inne zasady. W większości przypadków VAT powinien być naliczany według stawki obowiązującej w kraju dostawcy, czyli w Polsce. jeżeli przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT, nie musi naliczać podatku, ale powinien sprawdzić, czy jego działalność nie podlega obowiązkowi rejestracji VAT w kraju odbiorcy usługi.
Warto również pamiętać, iż niektóre rodzaje działalności, takie jak usługi cyfrowe, telekomunikacyjne, nadawcze czy elektroniczne, podlegają szczególnym zasadom opodatkowania w Unii Europejskiej. W takich przypadkach przedsiębiorca może być zobowiązany do rejestracji w unijnym systemie VAT OSS (One Stop Shop), który upraszcza rozliczenia VAT w różnych krajach członkowskich.
Podsumowując, świadczenie usług poza terytorium kraju a zwolnienie z VAT może mieć różne konsekwencje podatkowe, dlatego warto przeanalizować, czy korzystniejsze jest pozostanie zwolnionym z VAT, czy też rejestracja jako czynny podatnik VAT, co pozwala na stosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia.
Faktura bez VAT – jak to działa w Bizky?
Przedsiębiorcy, którzy korzystają ze zwolnienia z VAT, mogą wystawiać faktury bez tego podatku, co oznacza, iż na dokumencie nie pojawia się stawka VAT ani kwota podatku do zapłaty. Jest to korzystne rozwiązanie dla osób współpracujących z klientami, którzy nie odliczają VAT, np. freelancerów czy specjalistów świadczących usługi dla osób fizycznych.
W ramach Bizky istnieje możliwość wystawiania faktur bez VAT, co pozwala na legalne rozliczanie działalności bez konieczności rejestracji jako podatnik VAT. Jest to szczególnie przydatne dla osób, które nie chcą przekraczać limitu 200 000 zł rocznego przychodu lub dla tych, którzy preferują prostsze rozliczenia podatkowe.
Bizky Prime nie tylko umożliwia wystawianie faktur, ale także oferuje uproszczony model rozliczeń, eliminując konieczność prowadzenia skomplikowanej księgowości. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą skupić się na rozwijaniu swojej działalności, zamiast tracić czas na formalności związane z podatkami.
Dobrowolna rezygnacja ze zwolnienia z VAT – kiedy warto?
Niektórzy przedsiębiorcy, mimo iż spełniają warunki zwolnienia podmiotowego z VAT, decydują się na rejestrację jako czynni podatnicy VAT. Może to być korzystne szczególnie dla firm, które ponoszą wysokie koszty działalności i chcą odliczać VAT od zakupów.
Rezygnacja ze zwolnienia może opłacać się w sytuacjach, gdy:
- Firma planuje współpracę z innymi podmiotami gospodarczymi, które są czynnymi podatnikami VAT – dla takich kontrahentów odliczenie VAT od faktur będzie korzystne,
- Przedsiębiorca ponosi duże wydatki na rozwój działalności, np. zakup sprzętu, wynajem biura, usługi marketingowe – możliwość odliczenia VAT pozwala na realne obniżenie kosztów,
- Firma działa w branży, gdzie dominują podmioty VAT-owcy – brak VAT może sprawić, iż firma będzie postrzegana jako mniej profesjonalna,
- Planowana jest ekspansja i wzrost przychodów – jeżeli firma niedługo przekroczy limit 200 000 zł, wcześniejsza rejestracja do VAT pozwoli uniknąć nagłego przejścia na pełne opodatkowanie w środku roku.
Aby zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego VAT, należy złożyć formularz VAT-R w urzędzie skarbowym. Warto przy tym przeanalizować korzyści i obciążenia związane z obowiązkami podatkowymi, ponieważ rejestracja do VAT oznacza konieczność prowadzenia bardziej szczegółowej księgowości oraz składania miesięcznych lub kwartalnych deklaracji VAT.
