Budownictwo to nie tylko kolejna gałąź gospodarki – to kwestia obronności, ochrony rynku pracy oraz uwolnienie od nadmiernej biurokracji. Takie wnioski płyną z debaty „Inwestycje infrastrukturalne: zmiana i kontynuacja”, która odbyła się podczas XVII Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.
Branża budowlana w Polsce jest w trudnej sytuacji. Chodzi nie tylko o rynek mieszkaniowy, ale także o inwestycje najważniejsze dla transportu i bezpieczeństwa: drogi, linie kolejowe, porty i lotniska. Problemy te są w dużej mierze skutkiem nadmiernej biurokracji i braku skutecznej ochrony rynku przed nieuczciwą konkurencją spoza Europy.
Pieniądze i brak „górki”
Mimo zapowiedzi o dużych inwestycjach realna sytuacja nie napawa optymizmem. – Słyszymy o górce zamówień, ale jej nie widzimy – stwierdził Wojciech Trojanowski ze Strabag Polska, przypominając, iż produkcja budowlano-montażowa w 2024 r. spadła o 7,7 proc. Rynek wart ok. 350 mld zł generuje w tej chwili zamówienia za ok. 40 mld zł, co nie jest wyzwaniem, ale świadczy o problemie. Trojanowski podkreślił także brak ciągłości inwestycyjnej i planowania utrudniony przez skomplikowane przepisy.
Kwestia waloryzacji kontraktów, zwiększona do 10 proc. po wybuchu wojny w Ukrainie, przez cały czas jest niewystarczająca przy długoletnich przetargach – powinna wynosić 20 proc.
Certyfikacja i ochrona rynku
Prezes Trojanowski wyraził ostrożny optymizm wobec rządowego projektu ustawy o certyfikacji firm. Dzięki niej przetargi mogłyby być bardziej przejrzyste. Pozytywnie ocenił także wykluczenie firm azjatyckich z przetargu na linię Ełk-Białystok, apelując o kontynuację tej polityki dla wzmocnienia konkurencyjności europejskiej gospodarki.
Biurokracja spowalnia rozwój
Artur Popko, prezes Budimex SA, zauważył, iż mimo niskiej bazy produkcji budowlano-montażowej w marcu 2025 r. zanotowano kolejny spadek o 1,1 proc. Ostrzegł, iż choć zapowiadane są duże inwestycje, ich sukces zależy od stabilnego finansowania, rozsądnego rozłożenia w czasie i odpowiedniego wyboru wykonawców. Problemem jest także opóźnianie inwestycji o rok, dwa lata przez niewydolność administracji, szczególnie w wydawaniu decyzji środowiskowych.
Popko wskazał np. Rail Baltica, gdzie do przetargów dopuszczono tylko firmy z państw NATO, dbając o jakość i bezpieczeństwo wykonawców – czego, jego zdaniem, brakuje w Polsce.
Nowoczesne technologie vs. biurokracja
Wykorzystanie nowych technologii, w tym dronów, nie wystarcza, gdy liczba procedur rośnie. „Potrzebna jest deregulacja” – ocenił Trojanowski. Opóźnienia administracyjne powodują ogromne koszty społeczne i finansowe, co dodatkowo pogłębia problem waloryzacji kontraktów.
W debacie, w której udział wzięli przedstawiciele wykonawców, zamawiających oraz Banku Gospodarstwa Krajowego, podkreślano również znaczenie takich inwestycji, jak Centralny Port Komunikacyjny i rozwój morskich portów. Wszyscy uczestnicy zgodzili się, iż bez redukcji biurokracji i lepszej ochrony rynku branża budowlana nie odzyska stabilności.
