Jakie były wspólne przyczyny upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów i II RP? Czy podobne symptomy można dostrzec dziś? O tym dyskutowali Jacek Komuda i Rafał Ziemkiewicz podczas debaty w warszawskim klubie Hybrydy, zorganizowanej
24 października – w 230. rocznicę III rozbioru Polski.
Bogusław Mazur
sekretarz redakcji portalu RaportCSR.pl
Obaj pisarze i publicyści, znani z ostrych diagnoz dotyczących polskiej historii i współczesności, nawiązali do swoich najnowszych książek: Upadek. Jak straciliśmy I Rzeczpospolitą Komudy oraz Jakie piękne samobójstwo Ziemkiewicza. Ich refleksje łączy przekonanie, iż błędy dawnych elit wciąż mają swoje echo.
Szukasz nowego domu, inwestycji, stylu życia? Z Agentem HMTV to proste! @PatrickNey
Upadek i samobójstwo
Komuda w Upadku analizuje, jak potężna w XVI wieku Rzeczpospolita uległa erozji – przez pychę, błędne decyzje i zależność od obcych dworów. Pokazuje, iż państwo zniszczyła nie tylko zdrada elit, ale także mentalność obywateli. Autor zestawia tamte mechanizmy z dzisiejszymi realiami i twierdzi, iż współczesna Unia Europejska bywa dla Polski tym, czym dawniej były ambasady obcych mocarstw.
Z kolei Ziemkiewicz w Jakim pięknym samobójstwie rozprawia się z elitą II RP, szczególnie z piłsudczykowskim mitem. Pokazuje cynizm, pychę i brak realizmu przywódców, którzy doprowadzili kraj do katastrofy 1939 roku. Jak pisze, aż do wiosny tego roku Polska uchodziła w Europie za sojusznika III Rzeszy – dopiero później zrozumiano, iż za decyzjami Józefa Becka nie stał chytry plan, ale krótkowzroczność. Wskazuje też, iż inne państwa, jak Francja, Dania czy Norwegia, potrafiły po wojnie wybielić swoją przeszłość i zagłuszyć kolaborację z Hitlerem, podczas gdy Polska do dziś walczy z oskarżeniami o współpracę z okupantem.
Republikańska tradycja
Obaj autorzy umieją jednak iść pod prąd, podkreślając, iż mimo historycznych błędów Polacy posiadali coś wyjątkowego – republikański duch wolności, który wyróżniał ich w Europie i pozwalał mówić o wypracowaniu własnego cywilizacyjnego modelu.
Debata w Hybrydach była więc nie tylko rozmową o historii, ale także ostrzeżeniem przed powtarzaniem dawnych błędów. Dyskutowano, czy elity III RP potrafią wyciągnąć wnioski z przeszłości i czy nie grozi nam ponownie utrata suwerenności – niekoniecznie przez zbrojną napaść, ale przez moralne rozprężenie i polityczną ślepotę.
Spotkanie było tym ciekawsze, iż poprowadził je Wiktor Świetlik – publicysta i dziennikarz znany z celnych analiz życia publicznego. Dla tych, którzy nie mogli uczestniczyć w wydarzeniu, jest dobra wiadomość – całą debatę będzie można obejrzeć na kanale YouTube Fundacji XBW im. Ignacego Krasickiego.
