31 sierpnia 2024 roku, w samym sercu Gdańska, odsłonięto pomnik Lecha Bądkowskiego – wybitnego pisarza, działacza społecznego, żołnierza i pierwszego rzecznika prasowego NSZZ „Solidarność”. Uroczystość miała miejsce w 44. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych, przypominając o jego nieocenionym wkładzie w walkę o demokrację i wolność w Polsce.
Nowo odsłonięty pomnik Lecha Bądkowskiego znajduje się na skrzyżowaniu ulic Świętojańskiej i Minogi w Gdańsku, w pobliżu kościoła św. Jana. Figura przedstawia Lecha Bądkowskiego siedzącego na fotelu, z książką „Pomorska myśl polityczna” w jednej ręce i okularami do czytania w drugiej. Na jego marynarce widnieje przypinka z herbem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, którego był współzałożycielem.
Projekt pomnika powstał z inicjatywy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a jego realizację powierzono rzeźbiarzom Anecie i Maciejowi Jogodzińskim-Jagenmeer. Miejsce jego postawienia nie było przypadkowe – Lech Bądkowski mieszkał niedaleko, a siedziba Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego znajduje się w pobliżu.
Słowa uznania i wspomnienia o Lechu Bądkowskim
Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika przemówienia wygłosili m.in. Donald Tusk, Prezes Rady Ministrów, oraz Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. Tusk podkreślił, iż Lech Bądkowski był człowiekiem niezwykle pragmatycznym, który swoją postawą i działaniami wytyczał drogę do demokracji.
Nie byłoby Solidarności, nie byłoby niepodległej Polski, gdyby nie Lech Bądkowski – mówił Tusk, wspominając jego mądrość i odwagę w trudnych czasach PRL-u.
Prezydent Gdańska, Aleksandra Dulkiewicz, wyraziła radość, iż Bądkowski zostanie upamiętniony w miejscu, które będzie mijała codziennie.
Jest dla mnie wyrzutem sumienia, bowiem w Lechu Bądkowskim najbardziej cenię suwerenność myślenia i krytycyzm – powiedziała, dodając, iż postać Bądkowskiego przypomina o konieczności niezależności myśli i ciągłego dążenia do doskonałości.
Dziedzictwo Lecha Bądkowskiego. Pomnik Lecha Bądkowskiego
Lech Bądkowski (1920-1984) pozostawił po sobie nie tylko liczne dzieła literackie, ale także ogromny wkład w budowanie samorządności na Pomorzu. Był autorytetem wśród opozycji demokratycznej w PRL, a jego rady i doświadczenie były nieocenione dla wielu działaczy. Jako pierwszy rzecznik „Solidarności” stanowił łącznik między strajkującymi a resztą społeczeństwa, a jego działania przyczyniły się do późniejszej transformacji ustrojowej Polski.
Sławina Kosmulska, córka Lecha Bądkowskiego, w swoim przemówieniu podkreśliła, iż jej ojciec był człowiekiem skromnym, który zawsze stawiał na pierwszym miejscu pracę, uczciwość i odpowiedzialność. Wyraziła nadzieję, iż pomnik stanie się nie tylko miejscem pamięci, ale także źródłem inspiracji dla przyszłych pokoleń, przypominając o wartościach, które jej ojciec przekazywał: samorządności, wolności i niezależności.
Kim był Lech Bądkowski?
Lech Bądkowski urodził się 24 stycznia 1920 roku w Toruniu w rodzinie urzędnika miejskiego Kazimierza i Zofii z d. Faustman. Miał starsze rodzeństwo, siostrę Aleksandrę i brata Tadeusza. W 1938 r. ukończył gimnazjum klasyczne im. M. Kopernika w rodzinnym Toruniu, a później przez rok był elewem Szkoły Podchorążych Piechoty w Brodnicy.
Uczestniczył w kampanii wrześniowej. Udało mu się uniknąć niewoli i w styczniu 1940 r. przedostał się przez Węgry do Francji. Tam wstąpił do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, z którą uczestniczył w kampanii norweskiej, m.in. pod Narwikiem. Do Francji wrócił na koniec kampanii francuskiej. Potem przedostał się do Anglii, gdzie wstąpił do Polskiej Marynarki Wojennej. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari. Odbył przeszkolenie spadochronowe i został wcielony do jednostki desantowej. Mimo dwukrotnego lotu nad Polską, ze względu na okoliczności, nie można było dokonać zrzutu.
W 1945 r. został członkiem Zarządu Głównego Związku Pomorskiego w Wielkiej Brytanii. W 1946 roku ukończył Studium Języka i Kultury Angielskiej na uniwersytecie Cambridge. 20 maja tego roku został zdemobilizowany, a 1 czerwca powrócił do kraju pierwszym transportem, którym wracali żołnierze Marynarki Wojennej.
Na początku zamieszkał w Gdyni, a od 1951 r. w Gdańsku. Odbył studia w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie (1949) i na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego (1951).
Do roku 1953 pracował w redakcji „Dziennika Bałtyckiego” jako kierownik działu gospodarczo-morskiego. W tym samym roku podjął pracę w tygodniku „Rybak Morski”, ale został zwolniony z przyczyn politycznych bez prawa wykonywania zawodu dziennikarskiego. Od 1954 r. był kierownikiem literackim w teatrze „Miniatura” w Gdańsku. W 1956 r. został zastępcą redaktora naczelnego tygodnika „Ziemia i Morze”, ale już na początku 1957 r. został zwolniony. Od tego czasu utrzymywał się z prac literackich i publicystycznych.
Od 1979 r. był członkiem polskiego PEN Clubu i członkiem jego ostatniego zarządu przed stanem wojennym. Należał również do Związku Literatów Polskich, w latach 1957-1966 był prezesem Oddziału Gdańskiego i członkiem Zarządu Głównego. W Zarządzie Głównym zasiadał też od grudnia 1980 r. do rozwiązania ZLP.
21 sierpnia 1980 r. przybył do Stoczni Gdańskiej i włączony został w skład Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Był jego rzecznikiem prasowym, a także członkiem grupy negocjującej porozumienie gdańskie. Funkcję członka prezydium i rzecznika prasowego pełnił jeszcze przez kilka miesięcy w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim NSZZ „Solidarność” w Gdańsku.
Od września 1980 r. był przewodniczącym kolegium redakcyjnego autonomicznej rubryki „Samorządność” w „Dzienniku Bałtyckim”, a później redaktorem naczelnym tygodnika „Samorządność”, który powstał dzięki jego staraniom.
Jako współtwórca Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego pełnił w nim różne funkcje społeczne – był wieloletnim członkiem Zarządu Głównego i jego prezydium. Był najwybitniejszym autorem działań programowych i organizacyjnych tego ruchu. W jego ujęciu regionalizm kaszubski był otwarty na Pomorze i Polskę.
Jest autorem około tysiąca artykułów, szkiców historycznych i politycznych oraz prawie 30 książek, powieści i zbiorów opowiadań m.in.„Bitwa trwa”, „Wesoło w tropikach” „Oblężenie”, „Młody książę”, „Żołnierze znad Bzury”, „Powtórka”, „Kulminacja”, „Wielkie Jezioro Gorzkie”, „Pieśń o miłosnym wieńcu”, „Huśtawka”.
Prócz wspomnianego już Virtuti Militari był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965). Medalem Stolema (1978), Pieczęcią Świętopełka Wielkiego klasy złotej (1982). Zmarł 24 lutego 1984 r. w Gdańsku. W 2000 r. Rada Miasta Gdańska przyznała pośmiertnie Lechowi Bądkowskiemu tytuł Honorowego Obywatela miasta Gdańska.
Lech Bądkowski zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 24 lutego 1984 r. w Gdańsku. Jego pogrzeb na cmentarzu Srebrzysko, który zgromadził ok. pięciu tysięcy osób, stał się wielką manifestacją przeciwko władzom PRL.
mn
Dołącz do naszej społeczności!
Śledź nas na naszych mediach społecznościowych i bądź na bieżąco!
