3 tygodni temu
Rosja przedstawiła wczoraj w Stambule memorandum określające ramy zawieszenia broni, które wymagają od Ukrainy całkowitego wycofania swoich sił z Doniecka, Ługańska, Zaporoża i Chersońszczyzny.
Jednocześnie, dla pokazanie pełnego obrazu negocjacji, publikujemy za polskimi mediami również tekst ukraińskiego memorandum, przekazanego stronie rosyjskiej.
Żądanie to stanowi część memorandum, które delegacja pod przewodnictwem Miedinskiego określiła jako „początek” działań zmierzających do wygaszenia SMO.
Kreml domaga się między innymi potwierdzenia statusu Ukrainy jako państwa pozbawionego broni jądrowej, z wyraźnym zakazem rozmieszczania takowej na jej terytorium. Inne postanowienia obejmują przywrócenie powiązań gospodarczych, w szczególności tranzytu gazu, oraz całkowite zniesienie sankcji.
Dokument przewiduje także zniesienie stanu wojennego na Ukrainie, rozwiązanie „formacji nacjonalistycznych” w kraju oraz zakończenie dostaw zagranicznego sprzętu wojskowego i pomocy. Obejmuje to również wstrzymanie komunikacji satelitarnej oraz wsparcia wywiadowczego.
Ukraińska delegacja w Stambule oświadczyła, iż potrzebuje tygodnia na zapoznanie się z rosyjskimi propozycjami i podjęcie decyzji.
Tymczasem rosyjskie media opublikowały już pełną treść przedłożonego przez Rosjan memorandum.
Rozdział I
Podstawowe parametry ostatecznego porozumienia
- Uznanie na gruncie prawa międzynarodowego Krymu, Ługańskiej i Donieckiej Republiki Ludowej, a także obwodów zaporoskiego i chersońskiego za oficjalną część terytorium Federacji Rosyjskiej; całkowite wycofanie sił Zbrojnych Sił Ukrainy (ZSU) i innych ukraińskich formacji paramilitarnych z tych obszarów;
- Neutralność Ukrainy, zakładająca rezygnację z przystępowania do sojuszy wojskowych i koalicji, a także zakaz prowadzenia jakiejkolwiek działalności wojskowej przez państwa trzecie na terytorium Ukrainy oraz zakaz rozmieszczania obcych sił zbrojnych, baz wojskowych i jakiejkolwiek infrastruktury wojskowej;
- Wypowiedzenie pozostających w mocy oraz zakaz (wyrażony jako zobowiązanie — przyp. red.) podpisywania w przyszłości międzynarodowych traktatów i porozumień niezgodnych z postanowieniami punktu 2 niniejszego rozdziału;
- Potwierdzenie statusu Ukrainy jako państwa bez dostępu do broni jądrowej ani innych rodzajów broni masowego rażenia, wraz z ustanowieniem bezpośredniego zakazu ich przyjmowania, tranzytu i rozmieszczania na terytorium Ukrainy;
- Ustalenie maksymalnej liczby żołnierzy ZSU i innych ukraińskich formacji wojskowych, maksymalnej liczby uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz ich dopuszczalnych parametrów; rozwiązanie ukraińskich formacji nacjonalistycznych w ramach ZSU i Gwardii Narodowej;
- Gwarancje pełni praw, wolności i interesów ludności rosyjskiej i rosyjskojęzycznej; nadanie językowi rosyjskiemu statusu języka urzędowego;
- Ustawowy zakaz gloryfikowania i propagowania nazizmu i neonazizmu; rozwiązanie organizacji i partii nacjonalistycznych;
- Zniesienie wszystkich istniejących oraz rezygnacja z wprowadzania nowych sankcji gospodarczych, zakazów i środków ograniczających między Rosją a Ukrainą;
- Rozwiązanie szeregu kwestii związanych z łączeniem rodzin i osobami przesiedlonymi;
- Rezygnacja z wzajemnych roszczeń związanych ze szkodami wyrządzonymi w trakcie działań wojennych;
- Zniesienie ograniczeń wobec Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej (UCP);
- Stopniowe przywracanie stosunków dyplomatycznych i gospodarczych (w tym tranzytu gazu), komunikacji transportowej i innych połączeń, również z państwami trzecimi.
Rozdział II
Warunki zawieszenia broni
Wariant 1
- Rozpoczęcie całkowitego wycofania Sił Zbrojnych Ukrainy (ZSU) i innych ukraińskich formacji paramilitarnych z terytorium Federacji Rosyjskiej, w tym z Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej oraz obwodów zaporoskiego i chersońskiego, a także ich przesunięcie na odległość uzgodnioną przez strony, w zgodzie z zatwierdzonymi przepisami.
Wariant 2 – „pakietowa propozycja”:
- Zakaz przemieszczania ZSU i innych ukraińskich formacji paramilitarnych, z wyjątkiem ruchów służących wycofaniu ich na uzgodnioną odległość od granic Federacji Rosyjskiej;
- Zakończenie mobilizacji i rozpoczęcie demobilizacji;
- Wstrzymanie zagranicznych dostaw uzbrojenia i zagranicznej pomocy wojskowej dla Ukrainy, w tym usług komunikacji satelitarnej i dostarczania danych wywiadowczych;
- Wykluczenie obecności wojskowej państw trzecich na terytorium Ukrainy, zakończenie udziału zagranicznych specjalistów w działaniach zbrojnych po stronie ukraińskiej;
- Gwarancje całkowitej rezygnacji Ukrainy z działalności sabotażowej i dywersyjnej wobec Federacji Rosyjskiej i jej obywateli;
- Utworzenie dwustronnego centrum monitoringu i kontroli zawieszenia broni;
- Wzajemna amnestia dla „więźniów politycznych” oraz uwolnienie przetrzymywanych cywilów;
- Zniesienie stanu wojennego na Ukrainie;
- Ogłoszenie daty wyborów prezydenckich i do Rady Najwyższej, które powinny się odbyć nie później niż 100 dni po zniesieniu stanu wojennego;
- Podpisanie Porozumienia o wdrożeniu postanowień zawartych w Rozdziale I.
Rozdział III
Kolejność etapów i harmonogram
- Rozpoczęcie prac nad tekstem Traktatu;
- Ogłoszenie 2–3-dniowego zawieszenia broni w celu zebrania ciał poległych w „szarej strefie”;
- Jednostronne przekazanie 6 000 ciał żołnierzy ZSU stronie ukraińskiej;
- Podpisanie Memorandum o zawieszeniu broni z konkretnymi datami realizacji wszystkich jego postanowień oraz wyznaczenie daty podpisania przyszłego Traktatu o ostatecznym uregulowaniu konfliktu (zwanego dalej „Traktatem”);
- Ustanowienie 30-dniowego reżimu zawieszenia broni od momentu rozpoczęcia wycofywania wojsk ZSU. W tym czasie, w ciągu tych 30 dni, powinno nastąpić całkowite wycofanie oddziałów ZSU z terytorium Federacji Rosyjskiej oraz pełne wdrożenie „pakietowego porozumienia”;
- Przeprowadzenie wyborów i utworzenie organów państwowych na terytorium Ukrainy;
- Podpisanie Traktatu;
- Zatwierdzenie podpisanego Traktatu prawnie wiążącą rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ;
- Ratyfikacja, wejście w życie i wdrożenie Traktatu.
Z jednej strony warunki podyktowane przez Rosję znów obarczone są pewną naiwnością – bo trudno doprawdy zrozumieć, jak Moskwa wyobraża sobie, iż Ukraina dobrowolnie przeprowadzi „lustrację”, rozwiąże tzw. formacje nacjonalistyczne, a ideologia banderowska – będąca dziś fundamentem jej porządku ideologicznego, kulturowego i politycznego – zostanie zniesiona ręką samych Ukraińców. Jeszcze trudniej uwierzyć, iż Kijów z własnej woli zagwarantuje prawa rosyjskojęzycznej ludności, skoro od 2014 r. robił wszystko, by je systemowo ograniczać.
Jeśli po stronie rosyjskiej rzeczywiście istnieje przekonanie, iż taki scenariusz jest realny, to trudno powiedzieć, na czym ono się opiera.
Prawdopodobne jest jednak to, iż mamy tu do czynienia z kolejną próbą demonstracji „dobrej woli” – adresowaną zarówno do międzynarodowych partnerów Rosji, jak i do światowej opinii publicznej (o ile Rosja ma jeszcze jakiekolwiek przełożenie na kształtowanie swojego wizerunku na Kolektywnym Zachodzie). Wszystko to odbywa się przy pełnej świadomości, iż Ukraina i tak odrzuci te warunki.
***
Zgodnie z zapowiedzią publikujemy pełny tekst memorandum ukraińskiego. Zawarte w nim propozycje są, o czym strona ukraińska wie doskonale, absolutnie nie do przyjęcia przez stronę rosyjską.
Jeżeli do tego dodamy niedawne ukraińskie ataki na lotniska bazowania bombowców strategicznych i ataki terrorystyczne na pociągi pasażerskie, to stanie się jasne, iż rozmowy w Stambule, przynajmniej na tę chwilę, są tylko czymś w rodzaju rytualnych gestów, przeznaczonych dla opinii publicznej w swoich krajach i na całym świecie. Twarda rzeczywistość jest taka, iż wojna będzie trwała do pokonania jednej ze stron i narzucenia bezwzględnego rozwiązania pokonanemu.
Kluczowe zasady umowy i procesu negocjacyjnego
„Całkowite i bezwarunkowe zawieszenie broni w powietrzu, na lądzie i na morzu jako niezbędny warunek wstępny i warunek wstępny negocjacji pokojowych.
Środki budowy zaufania: rozwiązywanie problemów humanitarnych: bezwarunkowy powrót wszystkich deportowanych i nielegalnie przesiedlonych ukraińskich dzieci. Wymiana wszystkich więźniów na zasadzie „wszyscy za wszystkich”. Uwolnienie przez Rosję wszystkich cywilnych zakładników.
Brak powtórzenia się agresji: celem negocjacji jest przywrócenie trwałej podstawy pokoju i bezpieczeństwa oraz zapewnienie, iż agresja się nie powtórzy.
Gwarancje bezpieczeństwa i zaangażowanie społeczności międzynarodowej: Ukraina musi otrzymać wiarygodne gwarancje bezpieczeństwa. Strony zaproszą społeczność międzynarodową do udziału w negocjacjach i udzielą gwarancji, aby zapewnić wdrożenie porozumień.
Suwerenność: Ukraina nie podejmuje zobowiązań zachowania neutralności. Państwo może zdecydować się na członkostwo w społeczności euroatlantyckiej i dążyć do członkostwa w UE. Członkostwo Kijowa w NATO zależy od konsensusu w ramach Sojuszu. Nie można nakładać żadnych ograniczeń na liczebność, rozmieszczenie lub inne parametry ukraińskich Sił Obronnych, a także na rozmieszczenie wojsk zaprzyjaźnionych państw na terytorium Ukrainy.
Kwestie terytorialne: zdobycze terytorialne osiągnięte przez Federację Rosyjską od lutego 2014 r. nie są uznawane przez społeczność międzynarodową. Linia kontaktu jest punktem wyjścia do negocjacji. Kwestie terytorialne omawiane są dopiero po całkowitym i bezwarunkowym zawieszeniu broni.
Sankcje: niektóre ograniczenia nałożone na Rosję mogą zostać zniesione, ale etapami i stopniowo, z mechanizmem odnawiania sankcji, jeżeli zajdzie taka potrzeba. Zamrożone rosyjskie aktywa państwowe są wykorzystywane do odbudowy Ukrainy lub pozostają zamrożone do czasu wypłaty reparacji.
Wdrażanie umów: jasna, zrównoważona i możliwa do osiągnięcia mapa drogowa wdrażania i egzekwowania umów.
Następnym krokiem jest uzgodnienie zawieszenia broni i ustalenie porządku spotkania przywódców
Po spotkaniu w Stambule strony będą kontynuować negocjacje, które będą koncentrować się na całkowitym i bezwarunkowym zawieszeniu broni: jego warunkach i monitorowaniu;
- środki budowy zaufania;
- przygotowywanie i uzgadnianie programu rozmów przyszłych liderów na temat kluczowych kwestii;
- negocjacje odbędą się z udziałem Stanów Zjednoczonych i Europy.
Zawieszenie broni
- Całkowite i bezwarunkowe zawieszenie broni w powietrzu, na lądzie i na morzu przez co najmniej 30 dni (z możliwością przedłużenia co 30 dni) jako niezbędny warunek wstępny i przesłanka negocjacji pokojowych.
- Monitorowanie zawieszenia broni, prowadzone przez Stany Zjednoczone i wspierane przez państwa trzecie.
Środki budowy zaufania
Po udanej wymianie jeńców wojennych, która odbyła się w wyniku negocjacji w Stambule, strony kontynuują proces wymiany wszystkich jeńców wojennych (zasada „wszyscy za wszystkich”).
Porozumienie w sprawie bezwarunkowego powrotu przez Federację Rosyjską wszystkich deportowanych i przesiedlonych dzieci ukraińskich, a także uwolnienia wszystkich więźniów cywilnych. Środki te powinny mieć zastosowanie do wszystkich kategorii osób wymienionych w wykazie, począwszy od lutego 2014 r.
Spotkanie liderów
Przywódcy Ukrainy i Rosji spotkają się, aby uzgodnić najważniejsze aspekty ostatecznego rozwiązania pokojowego.
Kluczowe kwestie porozumienia pokojowego, które muszą zostać uzgodnione przez przywódców:
- trwałe i całkowite zaprzestanie działań wojennych: warunki, monitoring, sankcje za naruszenia; • gwarancje bezpieczeństwa i niepowtórzenia agresji; • kwestie terytorialne; • gospodarka, odszkodowania, odbudowa Ukrainy; • sankcje za złamanie porozumienia pokojowego; • procedura zawarcia ostatecznego porozumienia pokojowego.”
