Słaba wiedza 40-latków nt. życia na emeryturze

Czemu czterdziestolatkowie nie zabezpieczają się na emeryturę tak, jak by mogli? Odpowiedź na to pytanie zawarła dr hab. Katarzyna Sekścińska w badaniu opublikowanym przez Izbę Gospodarczą Towarzystw Emerytalnych (IGTE).

Przeprowadzone badania pokazały, iż tylko 38% czterdziestolatków ma dziś wizję tego, jak będzie wyglądało ich życie na emeryturze, a 49% ma już plany na ten okres życia.

W kontekście zabezpieczania finansowego okresu emerytury ważne jest to, jak ją postrzegamy

Według Sekścińskiej niewątpliwie łatwiej podejmuje się działania prowadzące do celu, który jawi się jako coś przyjemnego, zatem w kontekście zabezpieczania finansowego okresu emerytury ważne jest to, jak ją postrzegamy. Niespełna połowa czterdziestolatków (48%) wyobraża sobie okres emerytury jako coś przyjemnego, a 58% widzi siebie w tym okresie jako osobę szczęśliwą.

Z kolei wyobrażeniu sobie siebie, jako kogoś szczęśliwego w czasie emerytury, sprzyja dostrzeganie spójności między tym, co jest dziś i tym, co będzie w przyszłości, a więc zauważenie, iż ten człowiek na emeryturze to przez cały czas ja, a nie ktoś zupełnie inny, co deklaruje 68% 40-latków. Innym pomocnym czynnikiem jest dostrzeżenie w okresie emerytury szansy na rozwijanie pasji/hobby, co także wskazuje 68% badanych.

Przekonania na temat wysokości środków potrzebnych, by oszczędzać na emeryturę

Najczęstszym argumentem podnoszonym przez Polaków, jako powód nieoszczędzania w ogóle, lub specyficznie nieoszczędzania na emeryturę, jest niewystarczająca pula wolnych środków pozostających do wykorzystania w domowym budżecie po poniesieniu niezbędnych wydatków. W związku z tym, dla podejmowania działań na rzecz zabezpieczenia finansowej przyszłości, ważne jest postrzeganie tego, jakie kwoty warto odkładać na emeryturę. Co czwarty czterdziestolatek uważa, iż odkładanie małych kwot na emeryturę nie ma sensu, co z pewnością nie sprzyja oszczędzaniu na ten cel, gdy nadwyżki budżetowe w gospodarstwie domowym nie są wysokie.

Co więcej, zdaniem 45% czterdziestolatków odkładanie środków na emeryturę ma sens tylko wtedy, jeżeli człowiek jest w stanie odłożyć tyle, by zagwarantować sobie wymarzony poziom życia w tym okresie. To oznacza, iż niemal połowa osób w wieku 40-50 lat nie widzi sensu w odkładaniu środków na emeryturę, jeżeli miałoby to trochę poprawić ich sytuację, ale nie doprowadziłoby do w pełni satysfakcjonującego efektu. Co ważne, analiza uzyskanych wyników pokazuje, iż przekonanie o tym, iż odkładanie małych kwot na emeryturę nie ma sensu i iż sens ma wyłącznie oszczędzanie, które doprowadza do wymarzonego poziomu życia na emeryturze, wiążą się wyraźnie negatywnie z rzeczywistym odkładaniem na emeryturę, są więc istotnym czynnikiem hamującym działania prooszczędnościowe w kontekście zabezpieczania finansów na emeryturę.

Jakie kwoty zdaniem czterdziestolatków powinno się zatem oszczędzać miesięcznie na emeryturę?

W badanej próbie średnia wskazywana wartość wynosiła 3 200 zł miesięcznie, przy czym kwotę do 1 000 zł wskazywał co czwarty czterdziestolatek. Z drugiej strony 25% czterdziestolatków uważa, iż żeby móc godnie żyć na emeryturze z oszczędności (przy uwzględnieniu świadczenia z ZUS), należy odkładać na ten cel co najmniej 5 200 zł miesięcznie.

Przeznaczenie kwoty 3 200 zł (a tym bardziej 5200 zł) miesięcznie na oszczędności na emeryturę jest zwyczajnie niemożliwe dla większości Polaków. Jednocześnie jednak kwota ta wydaje się mocno przesadzona i wskazuje na potrzebę edukacji dorosłych w zakresie znaczenia odkładania na emeryturę również mniejszych kwot.

Kto, zdaniem czterdziestolatków, odpowiada za ich przyszłe godne emerytury?

Gotowość pogłębiania wiedzy z obszaru systemu emerytalnego i instrumentów emerytalnych może wynikać również z poczucia własnej odpowiedzialności za zabezpieczenie swojej przyszłości finansowej.

Czterdziestolatkowie przeciętnie szacują poziom zarówno własnej odpowiedzialności, jak i odpowiedzialności państwa, jako umiarkowany. Zatem obie strony odpowiadają trochę, ale nie bardzo. Takie podejście mocno rozmywa odpowiedzialność i nie sprzyja wzięciu spraw we własne ręce. Tym bardziej, jeżeli zauważymy, iż 29% czterdziestolatków uważa, iż to państwo w znacznym stopniu odpowiada za to, by ich przyszłe emerytury były godne, a kolejne 9% badanych przesuwa na państwo pełną odpowiedzialność w tym temacie.

Wiedza dzisiejszych czterdziestolatków daleka od zadowalającej

Podsumowując, wiedza dzisiejszych czterdziestolatków na temat systemu emerytalnego i instrumentów długoterminowego oszczędzania/inwestowania jest na poziomie dalekim od zadowalającego.

Znakomita większość Polaków jest tego świadoma, jednak szereg czynników działa zniechęcająco dla gotowości jej pogłębiania, m.in. przekonania i postawy odnoszące się do sensowności oszczędzania małych kwot, przekładające się na brak wiary w to, iż możemy sensownie oszczędzać, brak zaufania do instrumentów finansowych, instytucji finansowych i polityków, a także rozmyta odpowiedzialność za godną emeryturę – stwierdza autorka badania IGTE.

Pełna treść badania: Ekspertyzy IGTE 20/2025 „Czemu czterdziestolatkowie nie zabezpieczają się na emeryturę tak, jak by mogli? – rola wiedzy i przekonań”. dostępna jest tutaj.