Mody nie da się już postrzegać jedynie jako nośnik idei i wyraz osobistego stylu. Przemysł odzieżowy stał się rzeczywistym zagrożeniem, odczuwanym przede wszystkim przez pracowników fabryk i mieszkańców miast zalewanych górami odpadów. Na scenie międzynarodowej pojawia się coraz więcej osób, które z miłości do mody lub obawy przed konsekwencjami jej rozrostu, dążą do transformacji destrukcyjnego systemu branży. Jak wygląda dzisiejszy aktywizm modowy?
“Ubierz się wygodnie w krótką spódniczkę i potężne buty, zostaw swoje klejnoty w banku i kup rewolwer” – to cytat wprowadzający do tematu rewolucji modowej, który w książce “The Anticapitalist Book of Fashion” przytacza Tansy E. Hoskins. Dalej kontynuuje:
Słowo rewolucja oznacza dwie rzeczy. Po pierwsze, oddaje skalę problemów, przed którymi stoi dzisiejsza ludzkość, problemów, na które może odpowiedzieć tylko rewolucja. Po drugie, reprezentuje ducha ludzi walczących z niesprawiedliwością w pogoni za lepszym światem. […] Osiągnięcie rewolucji i stworzenie nowego świata wymaga wyzwolenia wyobraźni i nadziei. Kontrastuje to z ogólnym klimatem społecznym, który promuje rozczarowanie i rozpacz.
Wspólnym mianownikiem wątków poruszanych przez aktywizm modowy jest potrzeba zaznania spokoju. Nie chcemy ubierać się w nierówność, przemoc, katastrofę klimatyczną, wyzysk, a przede wszystkim – hipokryzję. Nie zawsze chodziło jednak o szerokorozumiane zrównoważenie, o które dziś błagają współcześni aktywiści i aktywistki.
Niegdyś moda potrafiła komentować wydarzenia na arenie międzynarodowej w taki sposób, by oddać wyraz buntu danej grupy społecznej. Nie były to sytuacje, w których brała bezpośredni udział. “58% Don’t Want Pershing” – grzmiało hasło na koszulce Katharine Hamnett, wymierzone przeciwko kontrowersyjnej decyzji Margaret Thatcher. Moment, w którym brytyjska projektantka uścisnęła dłoń Stalowej Damy w politycznym sloganie przeszedł do historii. Fotografowie obecni wówczas na Downing Street 10 uchwycili go na zdjęciu i później, oczywiście, przekazali fotografię do prasy. Po latach Hamnett wspomina:
— [Margaret Thatcher] spojrzała w dół i powiedziała: „Wydaje się, iż masz na sobie dość mocne przesłanie na koszulce”, a potem pochyliła się, aby ją przeczytać i wypuściła skrzek niczym kurczak — zdradziła na łamach Guardiana.
Dziś moda utraciła tę moc. Stało się tak głównie dlatego, iż skuteczniejszym narzędziem do walki stały się media społecznościowe, silniejsze niż jakiekolwiek przesłanie kryjące się za nadprodukowywanymi tkaninami i nadrukami. Po drugie, moda sama w sobie stała się wrogiem społeczeństwa, a jej wewnętrzne środowisko podzieliło się na dwa bieguny: etyczny i dążący do zniesienia podziałów, a także wygodny, który od kapitalizmu czerpie wszelkie możliwe dobrodziejstwa i nie chce z nich rezygnować. Zaangażowane kolekcję przez cały czas wskazują miłośnikom mody epicentra problemów branży (oraz te wychodzące poza jej ramy). Znacznie większe nadzieje możemy pokładać w organizacjach walczących o uzdrowienie biznesu modowego oraz aktywistkach, które stoją na ich czele.
Jakie postacie udzielajace się w dyskusji dot. klimatu i równouprawnienia powinnyśmy zwrócić uwagę?
Najmłodsza doradczyni ONZ. Sophia Kianni
Sophia Kianni to 22-letnia aktywistka, której myśl o klimacie towarzyszy już od czasów gimnazjum. Jak wspomina, zainteresowanie rozpoczęło się od smogu przysłaniającym niebo w Teheranie. W 2019 dołączyła do grupy Grety Thunberg oraz ruchu Fridays for Future, a rok później zaproszono ją do Grupy Doradczej ds. Zmian Klimatu działającej w ramach ONZ. Od początku, prócz ogromnej motywacji, wyróżniał ją młody wiek – była wówczas najmłodszą przedstawicielką zaangażowanej młodzieży z organizacji. Od tamtej pory przemawiała na najważniejszych konferencjach podejmujących tematykę kryzysu klimatycznego oraz na szczytach COP27 w 2021 i 2022 roku. Jej wkład w opracowywanie rozwiązać klimatycznych został doceniony m.in. przez Forbesa, Business Insider, VICE Media czy National Geographic czy BBC (które uwzględniło ją na liście “100 kobiet” w listopadzie 2023 roku). w tej chwili Kianni z powodzeniem prowadzi Climate Cardinals, międzynarodową organizację non-profit, dostarczającą wiedzę na temat klimatu w 100 językach.
Aditi Mayer – aktywistka ds. równości społecznej
Aditi Mayer to dziennikarka, aktywistka i liderka w dziedzinie zrównoważonego rozwoju. Karierę jako osoba publiczna rozpoczęła około 2014 roku – to również wtedy założyła bloga, na którym dzieliła się swoimi przemyśleniami. Z biegiem czasu zaczęto postrzegać ją jako ekspertkę, a uniwersytety i organizatorzy konferencji chętnie zapraszali ją na swoje panele.
Działalności Mayer przyświeca tworzenie społeczności, która nie boi się mówić o sprawiedliwości względem klimatu, a jednocześnie nie przekreśla piękna jakie może nieść za sobą moda (określa to jako odpowiedzialne opowiadanie historii). W swojej pracy łączy różne media, w tym film, fotografię oraz słowo, które przekazują światu istotę problemów obarczających środowisko oraz społeczeństwo. Wszystko to tworzy w miłości do mody, sztuki wizualnej i kultury.
Przeczytaj również: Te marki produkują wyłącznie z surowców naturalnych lub recyklingu. Ranking 5 brandów
Aishwarya Sharma, aktywistka, która walczy o przyszłość Indii
Indie są jednym 10 państw najbardziej narażonych na zmiany klimatyczne. Podczas konferencji COP27 Aishwaya Sharma była jedyną aktywistką, która przez pryzmat własnych doświadczeń opowiedziała o rosnącym cierpieniu i obawach mieszkańców Indii.
— Przy przedwczesnych deszczach, rekordowych wzrostach temperatury i dłuższych zimach, nasi ludzie najbardziej cierpią, a jednocześnie w najmniejszym stopniu przyczyniają się do tego globalnego kryzysu. Moja skłonność do aktywizmu środowiskowego i modowego wzrosła z powodu cierpienia wokół mnie. Możliwość opowiadania historii mojej społeczności i moich ludzi jest tym, co skłania mnie do tego każdego dnia. — powiedziała w wywiadzie dla portalu Green4ema.
Jako aktywistka skupia się przede wszystkim na nierównym traktowaniu kobiet w przemyśle modowym (oraz ogólnym braku etyki w fabrykach) oraz problemie związanym z rosnącymi odpadami zanieczyszczającymi Indie. Na co dzień jako ekspertka pracuje z licznymi organizacjami non-profit oraz jako globalna ambasadorka wspiera inicjatywę Re:Generation PUMA.
Zdjęcie główne: Unsplash
