1 dzień temu
Unia Europejska podejmuje ciągłe działania w celu zapewniania równowagi płci we wszelkich dziedzinach życia codziennego. Tym razem wzięła się za organy spółek.
Unia Europejska podjęła kolejny istotny krok na rzecz równości płci w życiu gospodarczym. Dyrektywa o równowadze płci w organach spółek giełdowych, która ma być stosowana w państwach członkowskich od końca ubiegłego roku, ma na celu zapewnienie bardziej sprawiedliwej reprezentacji kobiet i mężczyzn na stanowiskach kierowniczych. Wprowadzenie tych przepisów to wynik dziesięciu lat debat i negocjacji, które zakończyły się osiągnięciem politycznego porozumienia w 2022 roku.
Dyrektywa ustala ambitne cele, takie jak 40-procentowy udział niedostatecznie reprezentowanej płci wśród dyrektorów niewykonawczych oraz 33-procentowy udział wśród wszystkich dyrektorów spółek giełdowych. Państwa członkowskie miały implementować te przepisy do prawa krajowego do 28 grudnia 2024 roku, a przedsiębiorstwa mają czas na osiągnięcie tych celów do 30 czerwca 2026 roku.
Obecna sytuacja – nierówności i różnice w podejściu
Z informacji podawanych przez KE średni udział kobiet w organach spółek giełdowych w UE wynosi w tej chwili 34 proc., co pokazuje pewien postęp w porównaniu z poprzednimi latami. Jednak tempo zmian różni się w zależności od kraju i przyjętych środków.
Państwa stosujące wiążące parytety płci osiągają najwyższe wyniki – udział kobiet wynosi tam 39,6 proc. W krajach, które korzystają z bardziej miękkich środków, takich jak dobrowolne zobowiązania, wskaźnik ten wynosi 33,8 proc. Natomiast w państwach, które nie wprowadziły żadnych konkretnych działań, udział kobiet w organach spółek jest dramatycznie niski – zaledwie 17 proc.
Od 2010 roku liczba kobiet na stanowiskach decyzyjnych w organach spółek wzrosła w większości państw UE. Jednak mimo ogólnej poprawy, w niektórych państwach członkowskich progres jest minimalny lub wręcz zerowy. Różnice te podkreślają potrzebę bardziej zharmonizowanego podejścia na poziomie unijnym, które uwzględniałoby specyfikę i wyzwania poszczególnych rynków pracy.
Jasne zasady i przejrzystość procesu
Jednym z kluczowych elementów nowej dyrektywy jest wprowadzenie przejrzystych procedur selekcji członków organów spółek. Proces ten ma być oparty na neutralnych płciowo i przejrzystych kryteriach. W przypadku kandydatów o równych kwalifikacjach preferencja ma być udzielana osobie z niedostatecznie reprezentowanej płci.
Przepisy wymagają również ujawnienia kryteriów kwalifikacji na żądanie niewybranego kandydata, co zwiększa transparentność procesu i redukuje ryzyko dyskryminacji. Spółki giełdowe będą zobowiązane do raportowania na temat składu swoich organów, przeszkód napotkanych w realizacji celów dyrektywy oraz działań podjętych w celu ich przezwyciężenia.
W przypadku naruszenia zasad państwa członkowskie mają obowiązek stosować skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary. Mogą one obejmować grzywny lub choćby unieważnienie powołania dyrektorów, których wybór nie spełnia wymagań przejrzystości.
Rola państw członkowskich i Komisji Europejskiej
Państwa członkowskie UE mają kluczową rolę w skutecznym wdrożeniu dyrektywy. Są zobowiązane nie tylko do transpozycji przepisów, ale także do monitorowania postępów, publikowania wykazów spółek osiągających cele oraz wyznaczenia organów odpowiedzialnych za wspieranie równowagi płci.
Komisja Europejska będzie czuwać nad prawidłową implementacją przepisów w państwach członkowskich. W przypadku niewywiązania się z obowiązków przez poszczególne kraje, Komisja może wszcząć postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. W okresie transpozycji Komisja aktywnie wspierała państwa członkowskie poprzez organizację warsztatów i konsultacji, co miało pomóc w prawidłowym wdrożeniu przepisów.
Społeczny i gospodarczy kontekst zmian
Nowa dyrektywa wpisuje się w szersze działania UE na rzecz równości płci. Z badań Eurobarometru z 2024 roku wynika, iż 55 proc. obywateli Unii popiera wprowadzenie środków mających na celu zwiększenie udziału kobiet w procesach decyzyjnych. Jednocześnie 75 proc. respondentów dostrzega korzyści płynące z równouprawnienia także dla mężczyzn.
Równowaga płci w organach spółek jest nie tylko kwestią sprawiedliwości, ale także czynnikiem sprzyjającym rozwojowi gospodarczemu i innowacyjności. Dowody wskazują, iż kraje wprowadzające środki ustawodawcze w tym zakresie osiągają znacznie lepsze wyniki niż te, które polegają wyłącznie na dobrowolnych zobowiązaniach.
Wzmacnianie równości w przyszłości
Dyrektywa o równowadze płci to istotny element strategii UE na rzecz równości płci na lata 2020–2025. Aby kontynuować te działania, Komisja Europejska planuje w 2025 roku przyjęcie planu działania na rzecz praw kobiet. Celem jest dalsze wzmacnianie pozycji kobiet na rynku pracy i na stanowiskach kierowniczych, co ma przyczynić się do budowy bardziej sprawiedliwego społeczeństwa.
Przepisy te nie tylko wspierają kobiety w ich drodze na najwyższe pozycję w organizacji, ale także otwierają przed przedsiębiorstwami nowe możliwości rozwoju. Poprawa różnorodności w organach spółek sprzyja lepszemu podejmowaniu decyzji, zwiększa innowacyjność i poprawia wyniki finansowe firm.
Dyrektywa o równowadze płci w organach spółek to przełomowy krok w kierunku zapewnienia równych szans dla kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Jej skuteczne wdrożenie będzie wymagało współpracy między państwami członkowskimi, spółkami giełdowymi oraz instytucjami unijnymi. Dzięki tym przepisom Unia Europejska nie tylko wzmacnia swoje zaangażowanie w budowę społeczeństwa równości, ale także toruje drogę do bardziej zrównoważonego i innowacyjnego rozwoju gospodarczego.
