30 lipca br. weszła w życie tzw. Dyrektywa right to repair, czyli w sprawie wspólnych zasad promujących naprawę towarów nr 2024/1799 UE.
Dyrektywa wymaga transpozycji do prawa krajowego (inaczej niż rozporządzenia Komisji lub Rady i Parlamentu UE) – przepisy przyjęte na jej podstawie w Polsce powinny wejść w życie najpóźniej do 31 lipca 2026 r.
Dyrektywa jest powiązana z dwoma innymi regulacjami, które także ostatnio opublikowano. W rozporządzeniu Parlamentu i Rady 2024/1781 (Rozporządzenie ESPR ws. ekoprojektu) określono w szczególności wymogi po stronie podaży służące osiągnięciu celu, jakim jest projektowanie bardziej zrównoważonych produktów na etapie produkcji. W dyrektywie Parlamentu i Rady 2024/825 (Green washing/ green claims) określono wymogi po stronie popytu, polegające na udzielaniu w punkcie sprzedaży pełniejszych informacji o trwałości i możliwości naprawy towarów, co powinno umożliwić konsumentom podejmowanie świadomych i zrównoważonych decyzji dotyczących zakupu. Dyrektywa Right2repair ma na celu uzupełnienie tych wymagań po stronie podaży i popytu poprzez promowanie naprawy i ponownego użycia na etapie posprzedażnym poza zakresem odpowiedzialności sprzedawcy. Ponadto zmienia dyrektywę 2019/771 (sprzedaż konsumencka), aby promować naprawę w ramach gwarancyjnej odpowiedzialności sprzedawcy.
Dyrektywa R2R dotyczy naprawy wad nie mieszczących się w przepisach o rękojmi/niezgodności towaru z umową (np. naprawa pogwarancyjna, naprawa wskutek złego użytkowania itd.).
Główne zapisy – tzw. obowiązek naprawy (art. 5) i obowiązek informowania o obowiązku naprawy dotyczą tylko towarów wymienionych w załączniku II dyrektywy: z AGD to pralki, pralko-suszarki, zmywarki, chłodziarki, odkurzacze, suszarki do ubrań, czyli sprzęt z nową etykieta energetyczną/nowym ekoprojektem. Sukcesywnie dopisywane będą towary, które doczekają się nowej etykiety (cooking, AC itd.). Poza AGD w załączniku są telefony, wyświetlacze, serwery i baterie do lekkich środków transportu.
Obowiązek naprawy (art. 5) nakładany na producentów na podstawie Dyrektywy obejmuje swoim zakresem wady, które nie wynikają z niezgodności towaru z umową sprzedaży. Producenci powinni być w stanie dokonać naprawy za określoną opłatą uiszczaną przez konsumenta lub nieodpłatnie. Producent nie powinien mieć możliwości odmowy naprawy z powodów czysto ekonomicznych, takich jak koszt części zamiennych, lub z tego tylko powodu, iż wcześniejsza naprawa została wykonana przez inne podmioty zajmujące się naprawą lub, w stosownych przypadkach, przez konsumenta. Producent nie jest zobowiązany do naprawy, o ile jest ona niemożliwa. jeżeli naprawa jest niemożliwa można zaoferować towar odnowiony.
Przedłużenie rękojmi o 12 miesięcy (art. 16) jako zachęta przy wyborze naprawy jako sposobu na usunięcie wady produktu. Przepis ten będzie musiał być wdrożony do ustawy o prawach konsumenta i będzie miał zastosowanie do umów sprzedaży od 1 sierpnia 2026 roku.
Europejski formularz naprawy (art. 4) – wycena i warunki naprawy. Konsument może zażądać takiej bezpłatnej wyceny w serwisie lub od producenta z terminem ważności 30 dni. Serwis może pobrać opłatę za diagnostykę i logistykę. Po akceptacji przez konsumenta formularz automatycznie staje się częścią umowy o usługę naprawy i jest prawnie chroniony.
Krajowa internetowa platforma napraw (art. 7) – Komisja UE utworzy ogólnoeuropejską bazę punktów napraw (europejska platforma internetowa napraw) wraz z opcjami promocji naprawy oraz informowaniu o sprzedawcach odnowionych towarów. Kraje członkowskie muszą prowadzić krajowe platformy napraw. Mogą albo skorzystać z podstrony dedykowanej na takiej platformie Komisji UE albo stworzyć własną. Platforma musi być operacyjna najpóźniej do 31 lipca 2027 r. Platforma może być prywatna, publiczna lub w PPP. Poprzez platformę będzie można też składać wnioski o europejski formularz naprawy. Do lipca 2026 kraje mogą przyjąć własne wytyczne co do krajowej platformy naprawy, w tym dot. rejestracji bądź kwalifikacji zawodowych.
Środki promocji naprawy. Państwo członkowskie powinno podjąć co najmniej jeden środek w celu promocji naprawy: niefinansowy (np. kampanie) lub finansowy (bon na naprawę, fundusz naprawczy, wsparcie lokalnych platform naprawczych, finansowanie programów szkoleniowych, środków podatkowych, w tym obniżenie vatu w danym kraju). Kraje, w tym Polska powinny powiadomić UE o podjętym środku lub środkach do lipca 2029 r.
Europejska norma jakości usług naprawy – Komisja powinna umożliwić jej przygotowanie.
Krajowe punkty kontaktowe. Do 31 lipca 2026 państwa członkowskie musza utworzyć krajowy punkt kontaktowy do celów obsługi platformy internetowej naprawy.
