To, jakie wymagania musi spełniać oświetlenie biurowe, jest zawarte w normach i innych aktach prawnych. Oprócz tego, przepisy regulują także poziom temperatury powietrza jak i hałas. Wszystkie te parametry są istotne z punktu widzenia komfortu oraz bezpieczeństwa pracowników. Gdzie znaleźć wytyczne do odpowiedniego doboru źródeł światła? Na to odpowiadamy poniżej.
Poruszamy kwestie:
- miejsc pracy i ich oświetlenia w uwarunkowaniach prawa,
- oświetlenia biurowego zgodnego z polskimi normami,
- natężenia oświetlenia w miejscu pracy,
- innych parametrów światła uwzględnianych w pomieszczeniach biurowych,
- współczesnych systemach stosowanych w biurach.
Miejsca pracy i ich oświetlenie w kontekście prawa
Pracodawcy, zgodnie z Kodeksem Pracy, zobligowani są do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Oznacza to, iż powinni dołożyć wszelkich starań, wykorzystując aktualną wiedzę oraz możliwości techniczne, takie jak np. oświetlenie, czy ergonomiczne stanowisko, aby chronić zdrowie i życie pracowników.
Natomiast w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy odnaleźć można zapisy związane z koniecznością zapewnienia oświetlenia elektrycznego w pomieszczeniach pracy. To niezbędny zabieg, choćby w przypadku, kiedy do wnętrza doprowadzone jest oświetlenie dzienne. Oczywiście dobór opraw oświetleniowych musi opierać się na Polskich Normach. O tym, jakie normy musi spełniać oświetlenie biurowe wspominamy w kolejnych akapitach.
Ponadto, w rozporządzeniu zawarto informację dotyczącą oświetlenia awaryjnego. W przypadku, kiedy zanik napięcia spowoduje przerwę w zasilaniu opraw i oświetlenie elektryczne nie zadziała, co może wpłynąć na zagrożenie życia bądź zdrowia pracowników, konieczne jest jego zastosowanie.
Oświetlenie biurowe a normy
W celu doboru odpowiedniego oświetlenia w pomieszczeniach biurowych wykorzystuje się wytyczne. Jakie normy musi spełniać oświetlenie biurowe? W szczególności jest to PN-EN 12464-1 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1, dzięki której można odpowiednio dobrać oświetlenie miejsc pracy we wnętrzach. Natomiast wytyczne, kryteria doboru oraz terminologia dotycząca źródeł światła znajdują się w PN-EN 12665.
Natężenie oświetlenia na stanowisku pracy i w jego otoczeniu
Miejsca pracy we wnętrzach powinny być oświetlone światłem o odpowiednich parametrach. W normie PN-EN 12464-1 opisane są właśnie wymagania związane z ilościowymi jak i jakościowymi atrybutami oświetlenia pomieszczeń oraz stanowisk pracy znajdujących się w budynkach. Dokument ten w szczególności określa minimalny poziom natężenia oświetlenia w zależności od rodzaju wykonywanych prac. Przykładowo, w przypadku czynności związanych z obsługą komputera zaleca się zapewnić natężenie światła o wartości 500 lx. W tym celu konieczne i uzasadnione ekonomicznie może być stosowanie opraw oświetlenia miejscowego.
Natomiast warto mieć na uwadze fakt, iż natężenie oświetlenia w bliskim otoczeniu zadania wzrokowego może być niższe. Jego wartość powinna być zależna od ilości światła padającego na płaszczyznę stanowiska pracy, co także można odnaleźć w powyższej normie. Jednak w tym przypadku niezbędne jest zapewnienie równomiernego rozkładu luminancji.
Zapewnienie odpowiedniego oświetlenia w przypadku czynności biurowych to zapewnienie miarowego światła. Na stanowisku pracy w obszarze zadnia wzrokowego jego równomierność nie powinna być mniejsza niż 0,6. Natomiast oświetlenie ogólne stanowiące bezpośrednie otoczenie prac powinno wynosić przynajmniej 0,4, co przedstawia poniższa grafika.
Rysunek 1 Minimalne wymiary obszaru bezpośredniego otoczenia i obszaru tła w stosunku do obszaru zadania i czynności (rysunek nie jest zgodny ze skalą), zalecenia z PN-EN 12464
| Oświetlenie obszaru zadania lub obszaru czynności, lx | Natężenie oświetlenia na najbliższym otoczeniu, lx |
| ≥ 750 | 500 |
| 500 | 300 |
| 300 | 200 |
| 200 | 150 |
| ≤ 150 | równy obszarowi zadania |
Tabela 1 Zależność iluminacji w bezpośrednim otoczeniu do iluminacji na obszar zadań lub obszar czynności, zalecenia z PN-EN 12464
Należy także wspomnieć o pomiarze natężenia oświetlenia. Takie badania powinno wykonywać się w kilku przypadkach, m.in.:
- kiedy pracownicy określają oświetlenie jako niedostosowane do prac wykonywanych na stanowisku,
- w przypadku utworzenia nowego stanowiska pracy,
- gdy dane stanowisko pracy zostało przearanżowane,
- kiedy pomieszczenie zostało wyremontowane,
- gdy wykonano modernizację oświetlenia.
Natomiast pracodawca, dbając o komfort pracowników, może wyznaczyć regularne kontrole i weryfikować czy minimalny poziom natężenia oświetlenia jest zapewniony. Jak wykonywać takie badania? Kto jest uprawniony do pomiarów natężenia oświetlenia? O tym pisaliśmy tutaj.
Inne parametry światła a oświetlenie dla biura
W tej samej normie, PN-EN 12464-1, można odnaleźć także zapisy dotyczące istotnego aspektu światła, jakim jest olśnienie. Jego zalecane wartości przedstawia poniższa tabela.
| Rodzaj prac w pomieszczeniu | Wartość ujednoliconego wskaźnika olśnienia, UGR | Współczynnik oddawania barw, Ra |
| Segregowanie, kopiowanie | 19 | 80 |
| Pisanie manualne | 19 | 80 |
| Czytanie | 19 | 80 |
| Obsługiwanie klawiatury komputerowej | 19 | 80 |
| Stanowiska projektowania wspomagane komputerowo | 19 | 80 |
| Kreślarnie | 16 | 80 |
Tabela 2 Zalecane wartości wskaźnika olśnienia i współczynnika oddawania kolorów z podziałem na rodzaj wykonywanych prac, zalecenia z PN-EN 12464
Innym parametrem, który charakteryzuje oświetlenie elektryczne, także oprawy LED i opisuje go norma jest współczynnik oddawania barw. Minimalna jego wartość, zapewniająca naturalne oraz wierne odzwierciedlanie widzianych kolorów przedmiotów, wynosi 80.
Ponadto na odpowiednie oświetlenie biura istotny wpływ mają migotanie czy kierunkowość światła, o których także wspomina PN-EN 12464-1. Migotanie, nazwane także efektem stroboskopowym czy flickeringiem może znacząco wpłynąć zarówno na komfort jak i samopoczucie pracowników. Dlatego w celu ochrony pracowników przez rozdrażnieniem oraz bólami głowy wymagane jest zminimalizowanie występowania migotania światła. Natomiast z kierunkowością oświetlenia związane jest wyposażenie miejsca pracy w punktowe źródła światła, które pozwolą na regulację kąta i miejsca jego padania.
Współcześnie stosowane oświetlenie biur
Oświetlenie stanowiska pracy biurowej powinno spełniać wymagania określone w normach i innych aktach prawnych. Natomiast nowoczesny system oświetlenia nie bazuje tylko na podstawowych parametrach światła, ale również na zastosowaniu rozwiązań energooszczędnych, w tym sterowania. Elastyczne zarządzanie światłem na stanowisku, uwzględniające potrzeby pracowników oraz oświetlenie dzienne zdecydowanie poprawia wygodę każdego użytkownika przestrzeni. Natomiast system LED zintegrowany z czujnikami ruchu oraz sensorami światła wpadającego może dodatkowo zmniejszyć zużycie energii przeznaczonej na oświetlenie.
Prawidłowo zaprojektowane oświetlenie pomieszczeń biurowych to podstawa zwiększonej wydolności wzrokowej i komfortu pracowników. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat? Potrzebujesz oświetlenia LED do biura? – Skontaktuj się z nami.
Hej,
Jeżeli masz dodatkowe pytania, wypełnij formularz i zadaj je naszym specjalistom.
Pomożemy Ci w doborze optymalnych rozwiązań.
Zobacz pozostałe artykuły
Czym jest olśnienie przykre?
Każdy z nas niejednokrotnie doświadczył rażącego światła, które w praktyce nazywane jest olśnieniem przykrym. Nazywany potocznie efekt olśnienia wpływa niekorzystnie na narząd wzroku ograniczając stopień widzenia i zdolności rozpoznawania.
Więcej Info
Lumeny na waty – jak przeliczyć strumień świetlny?
Strumień świetlny oświetlenia LED podawany jest w lumenach. Natomiast w przypadku tradycyjnych źródeł światła zwykle jasność świecenia była określana za pośrednictwem pobieranej przez nie mocy w watach. Żeby móc choć w pewnym stopniu porównać oba źródła niezbędny jest przelicznik lumeny na waty. Dlatego w tym artykule poruszamy tą kwestie.
Więcej Info
Potrzebujesz pomocy
w wyborze oświetlenia?
+48 71 733 60 50
9.00 – 16.00
